تبیین ویژگی‌های ساختاری و عملکردی فضاهای جغرافیایی حائل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ـ استاد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

2 ـ دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

3 ـ استاد جغرافیا، مرکز ملی تحقیقات علمی، پاریس، فرانسه

چکیده

برخی نقاط جغرافیایی برای جلوگیری از احتمال تماس و درگیری مستقیم میان قدرت‌های رقیب، گاه با توافقات دوجانبه قدرت‌ها و یا گاه با اقدام یکی از آن‌ها ایجاد، و به عنوان فضاهای حایل کارکرد پیدا می‌کنند. در این حالت قدرت‌ها متعهد می‌شوند تا هیچ‌یک به این فضا وارد نشده و یا آن را به تصرف خود در نیاورند. حایلها به‌عنوان یک پدیده جغرافیایی از نخستین دورانهای تاریخ بشر وجود داشته‌اند اما تاکنون مطالعات دانشگاهی در مورد این موضوع مشاهده نشده و فقط برخی پژوهشگران به تعریف مختصر از «کشورهای حایل» پرداخته‌اند بدون اینکه به ماهیت، چیستی، ویژگیها و کارکردهای حایلها بپردازند. از سوی دیگر عنوان «فضای جغرافیایی حایل» نخستین بار توسط نگارندگان به‌کار رفته است و در مطالعات جغرافیایی، سیاسی و بین‌الملل پیشینه ندارد. رقابت دو قدرت برتر و وجود فضایی ضعیف‌تر میان آنها که برای هر دو قدرت از اهمیت استراتژیک برخوردار است، موجب توجه قدرتها به این فضا شده و رقابت سختی میان آنها برای در اختیار گرفتن این فضا و یا حداقل بی‌طرف نگهداشتن آن ظهور می‌یابد. در عین حال این فضاها محل بروز رقابت‌های آشکار و پنهان این قدرت‌ها می‌شوند. مساله‌ای که کشورهایی مانند لبنان، ایران، عراق، کره، افغانستان و کامبوج در آسیا؛ لهستان و بلژیک در اروپا؛ اروگوئه، نیکاراگوئه در آمریکای مرکزی طی قرن بیستم با آن مواجه بوده و یا گاه همچنان با آن روبه‌رو هستند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، به‌دنبال شناخت، تبیین ماهیت و ویژگی‌های ساختاری- کارکردی فضاهای حایل می‌باشد.
    
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explanation of the Structural and Functional Characteristics of Geographical Buffer Spaces

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Hafeznia 1
  • Syrus Ahmadi 2
  • Bernard Hourcad 3
1 - Full Professor of Political Geography, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 - Ph.D Student of Political Geography, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
3 - Full Professor of Geography, CNRS, Paris, France
چکیده [English]

conflict between rival powers, often by mutual or unilateral agreements, function as buffer spaces. These powers are then committed not to trespass on any spaces or take control of them. Buffers as geographical phenomena are as old as mankind, but there have been no academic studies on the subject so far, and only some brief scientific definitions of "buffer states" have been proposed by scientists without dealing with their nature, features and usages. On the other hand, "buffer geographical space" was first used by the authors of this study without prior inclusion in geographical, political and international studies.
Rivalry of two powers and existence of a weak space between them with strategic importance for them shifts their attention to this space and a rivalry emerges between them in controlling and maintaining it. Also, such spaces are zones for the incidence of overt and covert rivalries between these powers. Problems that countries, like Lebanon, Iran, Iraq, Korea, Afghanistan and Cambodia in Asia, Poland and Belgium in Europe, Uruguay, Nicaragua, in Central America in the twentieth century, have faced or sometimes they still face. Current study, based on descriptive – analytical method, seeks to understand and explain the nature and structural-functional characteristics of buffer spaces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitics
  • Buffer space
  • Rivalry between powers
  • Geographical space
  • Power