در دو سده گذشته و در نتیجه بازیهای قدرتی امپراتوریهای برّی و بحری روسیه و بریتانیا، ایران بهعنوان یک فضای جغرافیایی حایل برای جلوگیری از احتمال تماس و درگیری مستقیم میان این قدرتهای رقیب، نقشهای چندگانهای را در عرصه سیاسی و ژئوپلیتیک بازی کرد. این نقشها گاه با توافقات دوجانبه قدرتها، گاه با اقدام یکی از آنها و گاه بهصورت درون جوش از جانب حکومت و گاه ملت ایران به صورت واکنش به بازی قدرتها صورت میگرفت. هر چند کشور ایران بهعنوان قدرت ضعیفتر حضور کمرنگ و منفعلی در این رقابتهای جهانی و منطقهای داشت اما، بهنوبه خود دارای کارکردهای چندگانه مهمی بود که میتوان آنها را بهعنوان یک مدل از نقشها و کارکردهای کشور حایل ارائه داد. بنابراین پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به شناخت و تببین کارکردهای فضای حایلی ایران میپردازد. ابزارهای جمعآوری دادهها، اسنادی (کتابخانهای) و روش میدانی (پرسشنامه) است. نتایج حاصل از پژوهش روشنگر کارکردهای بیستودوگانه در دو دستهبندی کلی کارکردهای خارجی و کارکردهای داخلی موقعیت حایلی ایران است.