TY - JOUR ID - 118723 TI - تحولات ژئوپلیتیکی دهه پایانی قرن بیستم و تأثیرآن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران JO - فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک JA - IGQ LA - fa SN - 1735-4331 AU - حیدری, محمد AU - محمدی, حمیدرضا AD - ‌استادیار علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب AD - ‌استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی Y1 - 2007 PY - 2007 VL - 3 IS - 8 SP - 113 EP - 89 KW - سیاست خارجی آمریکا KW - ژئوپلیتیک KW - راهبرد اتحاد و ائتلاف KW - بحرانهای منطقه‌ای KW - نظام بین‌الملل KW - امنیت ملی DO - N2 - جهان در آستانه دهه 1990 میلادی با یک رخداد جدید و کم نظیر بنام ‌فروپاشی اتحاد جماهیرشوروی مواجه شد. این رویداد بدون مداخله یک قدرت خارجی و تنها مبتنی بر شکافها و گسستهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی داخلی صورت واقعیت به خود گرفت و ساختار نظام بین‌الملل را از حالت دوقطبی و موازنه قدرت رها و به سمت بی‌قطبی و سیال بودن رهنمون کرد. در چنین شرایطی هریک از قدرتهای موجود جهان با توجه به منافع و نیتهای سلطه‌طلبی تلاش کردند تا مسئوولیتها و وظایف قدرت حذف شده را عهده‌دار شوند تا خلأ ناشی از عدم حضور قدرت برتر را تأمین کنند. برتری‌طلبی توأم با تعارض منافع در حوزه‌های دچار خلأ قدرت شده و آنارشی ناشی از به‌هم خوردن تعادل و توازن قدرت، نابسامانیهای مثل تجاوز نظامی آمریکا به عراق به بهانه آزادسازی کشور اشغال شده کویت، واقعه یازده سپتامبر2001 را به‌دنبال داشت. در این حالت بررسی پیامدهای فروپاشی بلوک شرق و تحولات ژئوپلیتیک دهه 1990میلادی، بویژه آثار این تحولات در خاورمیانه، همچنان در کانون توجه پژوهشگران مسائل منطقه قراردارد. مقاله حاضر که درصدد بررسی آثار دگرگونیها بر منافع و امنیت ملی ایران و تلاش برای شناخت محیط منطقه‌ای این کشور است، این فرضیه‌ها را به آزمون گذاشته است: 1- پس از فروپاشی شوروی، مرزهای ژئوپلیتیکی آمریکا با مرزهای جغرافیایی روسیه انطباق پیدا کرد؛ 2- انبساط فضایی آمریکا موجب محاصره فیزیکی ایران شده و در نهایت هزینه‌های امنیتی این کشور افزایش پیدا کرده است. به نظر نویسنده برای کاهش هزینه‌های امنیتی وضعیت فعلی ایران مناسب است که راهبرد اتحاد و ائتلاف در پیش گرفته شود. UR - https://journal.iag.ir/article_118723.html L1 - https://journal.iag.ir/article_118723_61607568050ea30e27bd73c1cce11e6a.pdf ER -