TY - JOUR ID - 118725 TI - عوامل ژئوپولیتیکی مؤثر بر نقش و کارکرد مرزها با تاکید بر مرزهای ایران JO - فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک JA - IGQ LA - fa SN - 1735-4331 AU - زرقانی, سید هادی AD - استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد Y1 - 2007 PY - 2007 VL - 3 IS - 8 SP - 145 EP - 114 KW - مرزهای بین‌المللی KW - نقش و کارکرد مرز KW - عوامل ژئوپولیتیک KW - جمهوری اسلامی ایران DO - N2 - مرز به پدیده‌ای فضایی اطلاق می‌شود که منعکس‌کننده قلمرو حاکمیت سیاسی یک دولت بوده و مطابق قواعدی خاص در مقابل حرکت انسان، انتقال کالا، نشر افکار و... مانع ایجاد می‌کند. یکی از مباحث مهم در‌مورد مرزهای بین‌المللی،  نقش و کارکردهای مختلف مرز و از آن مهمتر شناخت عوامل مختلف مؤثر بر آنها است. صاحبنظران و کارشناسان نقشها و کارکردهای متفاوتی را برای مرزها بر شمرده‌اند که از جمله می‌‌توان به مواردی مانند جداکنندگی، یکپارچه‌سازی‌، کشمکش‌ و ارتباط، تحدید حدود منطقه اعمال حاکمیت و قدرت حکومت، شکل‌دهی به مناسبات اقتصادی و سیاسی بین حکومتها، مانع دفاعی و اقتصادی و... اشاره کرد. به نظر می‌رسد بر اساس یک رویکرد نوین و یک نگرش کلی می‌توان مهمترین کارکردهای مرز را به دو دسته کارکردهای دفاعی- امنیتی و کارکرد ارتباطی- تجاری تقسیم کرد.از سوی دیگر، عوامل ژئوپولیتیکی مختلفی بر نقش و کارکرد مرزها مؤثر است که از جمله می‌توان به مواردی مانند: نظامهای سیاسی کشورهای همسایه در دو سوی مرز، ویژگیهای اقتصادی و اجتماعی مرزنشینان، موقعیت نسبی کشور و نوع فضای استراتژیک مسلط بر منطقه، نوع نگرش و رفتار حکومتها نسبت به مرز، ذخایر و منابع طبیعی موجود در منطقه مرزی، پیمانهای سیاسی- نظامی کشورهای هم‌مرز با قدرتهای فرامنطقه‌ای و... اشاره کرد. در این مقاله تلاش شده است تا با مروری بر کارکرد و نقش مرزها، مهمترین عوامل ژئوپولیتیکی مؤثر بر کارکرد امنیتی و ارتباطی مرزها، با تأکید بر مرزهای جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گیرد.   UR - https://journal.iag.ir/article_118725.html L1 - https://journal.iag.ir/article_118725_663b54434f457d7177ecbc7164a66371.pdf ER -