TY - JOUR ID - 55790 TI - بررسی میزان تأثیرگذاری جابجایی برخی از کارکردهای شهر تهران در ساماندهی وضعیت پایتخت در ایران JO - فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک JA - IGQ LA - fa SN - 1735-4331 AU - ابراهیم‌زاده, عیسی AU - موسوی, میرنجف AU - باقری کشکولی, علی AD - استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان AD - دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه ارومیه AD - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان Y1 - 2016 PY - 2016 VL - 12 IS - 41 SP - 136 EP - 165 KW - تمرکزگرایی KW - پایتخت KW - ساماندهی KW - جابجایی کارکردها KW - شهر تهران DO - N2 - شهرهای پایتختی در کشورهای در حال توسعه به‌دلیل تمرکز بالای عملکردها، به‌لحاظ مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی دچار مشکلات عدیده‌ای هستند و نقش‌های بسیار مهمی در حیات این کشورها دارند. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تأثیر جابجایی برخی از کارکردهای شهر تهران در راستای ساماندهی پایتخت است. روش پژوهش تحلیلی- اسنادی، جامعه آماری کارشناسان مسائل اقتصادی و اجتماعی و حجم نمونه 36 نفر بر مبنای نمونه‌گیری خوشه‌ای است. ابزار جمع‌آوری داده‌ها مصاحبه و پرسشنامه است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل تحلیل مسیر و آزمون‌های آماری استنباطی استفاده شده است. یافته‌های تحقیق بر اساس مدل تحلیل مسیر نشان می‌دهد، جابجایی مرکزیت علمی – آموزشی و دانشگاهی، مرکزیت صنعتی، مرکزیت جمعیتی و گردشگری به ترتیب با میزان 827/0، 769/0، 743/0 و 741/0 دارای بیشترین تأثیر در ساماندهی پایتخت می‌باشند. همچنین بر اساس ضرایب همبستگی گام به گام، جابجایی کارکردهای علمی- آموزشی با مقدار 902/0 در گام اول بیشترین تأثیر را در ساماندهی مؤلفه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی- اداری و فرهنگی پایتخت دارد. به‌گونه‌ای که جابجایی مرکزیت علمی- آموزشی که شامل مراکز دانشگاهی، قطب‌های علمی- پژوهشی، مراکز کتابخانه‌ای به‌تنهایی 63 درصد از واریانس ساماندهی پایتخت را تبیین کرده است و در نتیجه ارتباط بین جابجایی این کارکردها از پایتخت و ساماندهی پایتخت در سطح 99 درصد معنادار می‌باشد. به‌عبارت دیگر به‌ازای یک واحد افزایش در جابجایی کارکردهای علمی و آموزشی در ساماندهی پایتخت به میزان 864/0 واحد دگرگونی حاصل می‌گردد. بنابراین همزمان با انتقال این کارکردها باید برنامه‌ریزی‌های دقیقی بر روی کنترل شدید مهاجرت‌ها به تهران، افزایش سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی در سایر شهرها، افزایش امکانات آموزشی و ایجاد جاذبه برای ماندگاری نیروهای متخصص صورت گیرد تا تأثیر انتقال چنین کارکردهایی را خنثی نکند. UR - https://journal.iag.ir/article_55790.html L1 - https://journal.iag.ir/article_55790_5b1478772b48d420933045d49bdd431a.pdf ER -