TY - JOUR ID - 56024 TI - تأثیر نظام سیاسی تک ساخت بر آرایش فضایی ـ مکانی و توسعه شهرهای ایران JO - فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک JA - IGQ LA - fa SN - 1735-4331 AU - ویسی, هادی AU - مهماندوست, خدیجه AD - - استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه پیام نور AD - - کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه خوارزمی Y1 - 2013 PY - 2013 VL - 9 IS - 30 SP - 204 EP - 229 KW - نظام سیاسی KW - نظام شهری KW - کلانشهر KW - الگوی مرکز ـ پیرامون KW - ایران DO - N2 - از دیرباز شهرها، مهمترین سکونتگاه های انسانی بوده اند. در گذشته نقش عوامل محیطی در مکان گزینی شهرها پررنگ تر بوده است؛ اما امروزه ضمن حفظ جایگاه عوامل طبیعی، متغیرهای سیاسی نقش بارزی در این زمینه ایفا می کنند. مسئله پژوهش حاضر این است که نحوه آمایش فضایی شهرهای ایران چگونه است و آرایش مکانی ـ فضایی شهرهای ایران متأثر از چه عواملی است؟ چرا هیچ کلان شهر مهمی در مناطق مرزی ایران شکل نگرفته است؟ این پژوهش به شیوه رویکرد تاریخی، توصیفی و تحلیل منطقی به‌دنبال پاسخگویی به سؤالهای فوق است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نظام سیاسی تمرکزگرای تک‌ساخت ایران مهمترین عامل در شکل‌گیری نظام قطبی شده شهری ایران و پیامد آن الگوی مرکز ـ پیرامون در ساختار فضایی شهرهای ایران است. به‌گونه‌ای که پایتخت، بخش هسته و شهرهای مرزی و حاشیه‌ای، جزء بخش پیرامون است. بخش هسته تمرکزگرا، قدرتمند و الگوساز و بخش پیرامون منفعل و مرعوب و در حاشیه است. با حرکت از بخش هسته به سمت پیرامون از شاخصهای توسعه کم شده و بر شاخصهای عقب ماندگی اضافه می‌شود.   UR - https://journal.iag.ir/article_56024.html L1 - https://journal.iag.ir/article_56024_afcb1c00657342d71783f18938fa6ea3.pdf ER -