TY - JOUR ID - 56919 TI - تحلیل نظام تقسیم سیاسی فضا در ایران JO - فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک JA - IGQ LA - fa SN - 1735-4331 AU - اعظمی, هادی AU - دبیری, علی اکبر AD - ـ استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد AD - ـ دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد Y1 - 2011 PY - 2011 VL - 7 IS - 22 SP - 147 EP - 181 KW - سازماندهی سیاسی فضا KW - تقسیمات کشوری KW - وسعت جغرافیایی کشور KW - حکومت متمرکز KW - ناحیه جغرافیایی DO - N2 - تقسیمات کشوری همان طوری که از نام آن مشخص است به فرایند تقسیم بندی فضای کشور به واحدهای کوچکتر، برای سهولت اداره آن و تأمین امنیت و بهبود اوضاع اجتماعی اقتصادی، اطلاق می شود. در واقع تقسیمات کشوری یکی از ابزارهای مهم حکومت ها برای سازماندهی سیاسی فضای کشور به شمار می‌رود. در ایران نیز تقسیم بندی فضای کشور به واحدهای کوچک تر سابقه دیرینه‌ای دارد و از شکل‌گیری اولین حکومت سرزمینی (هخامنشیان) تا به امروز، برای اداره و کنترل مطلوب فضای سرزمین توسط حکومت‌ها، مورد استفاده قرار گرفته است. در این تاریخ طولانی (بیش از 2500 سال) عوامل و عناصر مختلفی ازجمله وسعت جغرافیایی کشور، ویژگی های طبیعی سرزمین، پراکندگی و تنوع قومی_ نژادی و مذهبی، مسائل نظامی، کانون های شهری و... بر الگوی تقسیم بندی فضای کشور تأثیر گذار بوده است. در دوران معاصر نیز می‌توان به  عواملی مانند شاخص‌های علمی و قانونی، شکل حکومت و نوع رژیم سیاسی، جغرافیای قدرت و حمایت، اقلیت های اکولوژیک، محیط استراتژیک و فضاهای پیرامونی کشور و... اشاره کرد. پر واضح است که میزان تأثیر گذاری این عوامل در شکل گیری واحدهای سیاسی_اداری کوچک تر در دوره های مختلف یکسان نبوده است. از این رو در مقاله حاضر بررسی عوامل موثر در نحوۀ تقسیمات کشوری در ایران به دو دوره تقسیم شده است: دوران تاریخی که ازشکل گیری اولین حکومت سرزمینی آغاز می شود و تا تصویب اولین قانون تقسیمات کشوری در سال 1285ه.ش ادامه می یابد. دومین مرحله دوران معاصر است که از تصویب اولین قانون تقسیمات کشوری و شکل گیری حکومت بسیط ومتمرکز آغاز شده و تا به امروز ادامه دارد. در هریک از این دو دوره عوامل متنوع و متفاوتی الگوی تقسیمات کشوری را تحت تاثیر قرارداده است که مهم ترین عامل  تاثیر گذار در دوران تاریخی وسعت جغرافیایی کشور، و دردوران معاصر شکل متمرکز حکومت بوده است.  UR - https://journal.iag.ir/article_56919.html L1 - https://journal.iag.ir/article_56919_56e5d2d73679437188203d6671f57c94.pdf ER -