2024-03-29T11:50:28Z
https://journal.iag.ir/?_action=export&rf=summon&issue=13075
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1398
15
54
نقش ژئوپلیتیکی اوکراین درتقابل نوین آمریکا و روسیه
حمید
درج
سید محمد
طباطبایی
بحران اوکراین یکی از تقابلات مهم ژئوپلیتیکی میان آمریکا و روسیه محسوب میشود. روسیه بر این باور است که واشنگتن با نقشآفرینی در تحولات اوکراین و نادیده انگاشتن منافع و امنیت ملی کرملین، در راستای توسعه قلمروی نفوذ خود در حوزه ژئوپلیتیکیاش گام بر میدارد. از طرفی واشنگتن به بهانه الحاق کریمه به روسیه و ادامه حمایت مسکو از مخالفان شرق اوکراین، بستههای تحریمی را علیه روسیه به اجرا درآورده است و در تلاش برای خارج کردن اوکراین از مدار نفوذ مسکو برآمده است. سؤال اصلی پژوهش این است که: در تقابل نوین آمریکا و روسیه کشور اوکراین چه نقشی را ایفاء میکند؟ مقاله حاضر به دنبال اثبات این فرضیه است که به لحاظ ژئوپلیتیکی در صفحۀ شطرنج اوراسیایی، اوکراین به عنوان محور ژئوپلیتیک، ابزاری برای روسیه به منظور کسب جایگاه هژمونی جهانی بوده و برای آمریکا اهرمی برای محاصره و تقلیل روسیه به یک امپراطوری آسیایی میباشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای نظریه ژئوپلیتیک شکل میگیرد.
Ukraine's crisis
Trump
Military weapons
Geopolitics
National Interest
2019
08
23
1
30
https://journal.iag.ir/article_92460_f692ccfd317b67d540f5620272d95952.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1398
15
54
تحلیل عوامل زمینهساز تفرق و چندپارچگی در مدیریت مناطق ساحلی استان هرمزگان
خدر
فرجی راد
ریباز
قربانی نژاد
مشکلات روزافزون مناطق ساحلی جهان در نیمه دوم قرن گذشته باعث نگرانی کشورها و مجامع جهانی گردید. به همین خاطر در دهههای آخر قرن بیستم تلاش گردید تا راهکارهای متعددی برای حل مسائل مناطق ساحلی ارائه شود که یکی از این راهکارها، ایجاد مدیریت یکپارچه این مناطق بود. این در حالی است که به رغم گذشت حدود چند دهه از طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی در سطح جهانی و وجود تجربیات متعدد در این حوزه، سازوکار مدیریت مناطق ساحلی در ایران به طور عام و در استان هرمزگان به طور خاص نشان میدهد که یکپارچگی در راهبردها و سیاستها و هماهنگی در فعالیتها و اقدامها که اساس مدیریت یکپارچه است، وجود ندارد و در عین حال به رغم عِلم به وجود چنین مسایلی، دلایل آن، آنچنان که لازم است بررسی و تحلیل نشدهاند. بنابراین، مقاله حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که عوامل اصلی تفرق و غیریکپارچه بودن مدیریت در مناطق ساحلی استان هرمزگان به عنوان یکی از استانهای ساحلی ایران کدامند؟ برای پاسخ به سوال فوق با استفاده از روش تحقیق کیفی (تحلیل محتوای اسناد و پرسشنامه مشتمل بر سوالات باز و بسته)، نظام مدیریت مناطق ساحلی استان هرمزگان مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که عوامل اصلی تفرق و عدم یکپارچگی در مدیریت منطقه ساحلی استان هرمزگان شامل مواردی همچون فقدان رویکرد قانونی جامع و مستقل به موضوع مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی، عدم تقسیم کار مشخص بین نهادهای مرتبط با مدیریت منطقه ساحلی، عدم پوشش لازم در تمام ابعاد موضوعی و فضایی مرتبط با مدیریت منطقه ساحلی، و عدم حمایت موثر و عادلانه از کلیه ذینفعان مرتبط با مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی مهمترین عوامل تفرق و غیریکپارچه بودن مدیریت در مناطق ساحلی استان هرمزگان هستند.
Management and planning system
fragmentation
Integrity
Coastal zone
Hormozgan
2019
08
23
31
53
https://journal.iag.ir/article_91256_8285b2f69312f02a838856bb90dc6aa5.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1398
15
54
درهم تنیدگی آب، سیاست و محیطزیست در حوضه آبریز دجله و فرات
حجت
میان آبادی
اعظم
امینی
منابع آبی مشترک میتوانند یک عامل هم برای مشارکت و همکاری و هم تنش و درگیری بین کشورهای ساحلی باشند. آب در کنار نفت، در حیات امنیتی و سیاسی منطقه غرب آسیا نقش و اهمیت ژئوپلیتیکی بسزایی داشته و دارد به گونهای که مناسبات سیاسی و امنیتی بین کشورهای این منطقه را تحتتأثیر جدی خود قرار داده است. حوضه دجله و فرات بعنوان یکی از پرتنشترین حوضههای آبریز فرامرزی دنیا و بزرگترین حوضه آبریز فرامرزی در منطقه غرب آسیا، از درهمتنیدگیهای متعدد تاریخی، سیاسی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و ژئوپلیتیکی با آب برخوردار است. بیاعتمادی سیاسی باقیمانده از گذشته و رقابت منطقهای بین کشورهای ساحلیِ رودخانههای دجله و فرات تحت ساختار جنگ سرد، مناقشات آبی را از مسائل فنی به مسائل سیاسی و موردی برای تقابل به جای همکاری در منطقه تبدیل کرده است. هدف از این مقاله، بررسی وضعیت هیدروپلیتیک حوضه آبریز فرامرزی دجله و فرات و بررسی اقدامات کشورهای ساحلی برای تسلط بر منابع مشترک این کشور با تمرکز بر پروژه آناتولی جنوب شرقی (گاپ) ترکیه است. نتایج مطالعات نشان میدهد که ظرفیت سدها و سازههای احداث شده کشورهای ساحلی بر روی رودخانه فرات بیش از سه برابر آورد کل سالیانه این حوضه است. این در حالیست که ظرفیت این سازهها بر روی رودخانه دجله حدود پنج برابر است. نتایج بیانگر درهمتنیدگی جدی مسائل آب و محیطزیست با مسائل سیاسی و امنیتی در این حوضه است. علاوهبر این، اثرات جدی تغییرات اقلیمی بر افزایش دما، کاهش بارش، همچنین کاهش میزان رواناب سطحی و کاهش پتانسیل تولید انرژی برقابی؛ در کنار عدم اعتماد و رقابت جدی کشورهای ساحلی برای تسلط هر چه بیشتر بر منابع آبی حوضه، نگرانیهای بسیار جدی در خصوص آینده این حوضه ایجاد کرده است که در صورت ادامه رویکردهای گذشته، میتواند آب و اثرات زیستمحیطی حاصل از ایجاد سازههای آبی را در این حوضه از فاز فنی- سیاسی وارد فاز نظامی- امنیتی نماید.
Transboundary Waters
hydropolitic
Euphrates and Tigris
Southeastern Anatolia Project (GAP)
2019
08
23
54
86
https://journal.iag.ir/article_91496_ea21ce0f575655b58c4a6847802fb3c8.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1398
15
54
ارزیابی چشمانداز ژئوپلیتیک شهر تاریخی مارتیروپولیس
پرویز
حسین طلائی
محسن
پور خسروانی
در مفهوم تاریخی و سنتی ژئوپلیتیک به معنای تقابل تاریخی قدرتها در کنترل و مالکیت سرزمینهاست که در آن نیروهای سیاسی هر طرف در منازعه برای رسیدن به اهداف خود از بازنماییهای گوناگون استفاده میکنند. بنابراین موضوع ژئوپلیتیک تاریخی، مطالعه تأثیر مکان بر سرنوشت تاریخ و تمدن است که گفتمان آن بر اساس روشهای نوین پژوهشی همان رویکرد جغرافیای تاریخی بر نظامهای سیاسی تاریخی است. در همین راستا این پژوهش سعی دارد، با رویکردی توصیفی- تحلیلی ضمن بررسی موقعیت و جغرافیای تاریخی شهر مارتیروپولیس، کارکردهای ژئوپلیتیکی، سیاسی و نظامی این شهر را ارزیابی و تحلیل نماید. نتایج پژوهش نشان میدهد که شهر مرزی مارتیروپولیس با توجه به اهمیتی ژئوپلیتیکی که برای دولت بیزانس داشته، در آسیای صغیر در مکان شهر تیگرانکرتا پایتخت قبلی ارمنستان به وجود آمده است. امپراتوران بیزانسی با ایجاد این شهر، باعث پیشگیری و یا حداقل مانع پیشرفت سریع ایرانیان در ارمنستان، آسیای صغیر، بین النهرین، سوریه و رسیدن به سرزمینهای رومی شدند. در رابطه با اهمیت این شهر بایستی اضافه کرد که از دست رفتن چنین شهرهایی در دوره باستان به تغییر عمده در توازن قدرت منطقه منتهی میشد؛ به همین خاطر درگیریهای ممتدی میان بیزانسیها و ساسانیان به وجود آمد که به مرور تحلیل قدرت دو امپراتوری را به دنبال داشت.
Minor Asia
Historical geography-Geopolitical
Martyropolis
2019
08
23
87
117
https://journal.iag.ir/article_96288_04e83fc4096a944569e2f5eb6badb26e.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1398
15
54
سرمایه اجتماعی بین المللی؛ چارچوبی برای تبیین روابط ایران و عربستان
رضا
خلیلی
حامد
مهربان اینچه برون
با وجود اینکه روابط پر فراز و نشیب ایران و عربستان به عنوان دو کشور تأثیرگذار خاورمیانه در سالهای پس از انقلاب اسلامی مورد توجه بسیاری از محققین و صاحبنظران بوده و از زوایای مختلف به آن پرداخته شده، اما تاکنون به تأثیر "سرمایه اجتماعی بینالمللی" بر روابط ایران و عربستان پرداخته نشده است. بر این اساس پرسش اصلی مقاله این است که سرمایه اجتماعی بینالمللی چه تأثیری بر روابط ایران و عربستان در سالهای پس از انقلاب اسلامی داشته است؟ در پاسخ به پرسش مذکور بر این فرضیه تأکید میشود که میان نوسان در روابط ایران و عربستان در سالهای پس از انقلاب اسلامی و نوسان در میزان سرمایه اجتماعی بینالمللی آنها همبستگی وجود دارد. در واقع هدف نویسندگان مقاله این است که با نقد و بررسی رهیافتها و رویکردهای موجود، از «سرمایه اجتماعی بینالمللی» به عنوان چارچوبی متفاوت یاد کرده و مبانی تئوریک، مؤلفههای مفهومی و نحوه کاربست آن برای تبیین روابط ایران و عربستان را مورد بررسی قرار دهند و در نهایت نیز با استفاده از روش همبستگی، میزان ارتباط متغیرهای مذکور را مشخص کنند
Foreign Relations
Iran
Saudi Arabia
Theoretical Approaches
International Social Capital
2019
08
23
118
145
https://journal.iag.ir/article_96289_7e06aa9c5c515d780ffb7a451c701304.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1398
15
54
تحول در ساختار ژئوپلیتیک جهانی و بازدارندگی نیابتی و یکجانبه ایالاتمتحده (با محوریت عربستان سعودی)
سجاد
محسنی
فرهاد
قاسمی
محمد حسین
جمشیدی
احمد
سلطانی نژاد
پیش از جنگ سرد؛ ساختار امپریالیستی جوامع غربی تلاش گستردهای برای تسلط سرزمینی داشت که با وقوع جنگهای جهانی اول و دوم و سپس ورود به فضای دوقطبی دستخوش تغییر شد. در خلال جنگ سرد تقسیمبندیهای ژئوپلیتیکی میان دو ابرقدرت زمینه را برای شکلگیری نظریههای سد نفوذ، بازدارندگی و دومینوهای جهانی آماده ساخت. در ادامه، فروپاشی شوروی نقطه عطفی بود که تداوم تغییر در ساختار ژئوپلیتیکی را نشان میداد. در فضای جدید، غرب آسیا بهعنوان کمربند انتقالی ژئواستراتژیک شرقی به غربی اهمیت دوچندان یافت. گذشته از این؛ تغییر دستهبندی بازیگران نیز، دو کشور قدرتمند منطقهای ایران و عربستان سعودی را رودرروی یکدیگر قرار داد که درنتیجه، سیاست خارجی این دو به سمت بازدارندگی سوق داده شد. در این میان با ورود ایالاتمتحده و اعمال بازدارندگی یکجانبه گسترده به حمایت از عربستان، توازن در قدرت و نفوذ منطقهای در حال تغییر است؛ بنابراین، سؤال محوری پژوهش این است که تحول در ساختار ژئوپلیتیک جهانی چگونه مسئله بازدارندگی آمریکا در غرب آسیا و حمایت از عربستان سعودی را به دنبال داشته است؟ یافتههای تحقیق مؤید این است که ایالاتمتحده با بهرهگیری از نظریه بازدارندگی یکجانبه گسترده برای جلوگیری از توسعه نفوذ منطقهای ایران بازدارندگی نیابتی را علیه جمهوری اسلامی ایران بکار گرفته است. درنتیجه، ضمن افزایش فشار ساختاری بر ایران به تقویت متحد منطقهای خود عربستان سعودی و پوشش نارساییهای ژئوپلیتیک این کشور و تسلیح نظامی فراگیر و نیز مهمتر از همه، همکاری راهبردی با این کشور روی آورده است. هدف از این پژوهش نشان دادن مسئله بازدارندگی نیابتی آمریکا در غرب آسیا در قالب حمایت از عربستان سعودی است.
Global geopolitical structure
unilateral deterrence
the United States
Saudi Arabia
Islamic Republic of Iran
2019
08
23
146
172
https://journal.iag.ir/article_79239_712d357b40af760128a551fc178dae43.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1398
15
54
واکاوی دلایل تمرکز راهبرد آمریکا به سمت آسیا- پاسیفیک
حمید رضا
محمدی
ابراهیم
ضرغامی
حوا
ولی زاده
در سالهای اخیر، تأثیرگذاری حوزه آسیا و پاسیفیک در معادلات ژئوپلیتیکی منطقهای و جهانی و پییش بینی تغییر موازنه قدرت، باعث تغییر رویکرد امریکا به سمت پاسیفیک و تمرکز استراتژیها و راهبردهای این کشور در این حوزه شده است. پژوهش حاضر بر این فرض استوار است که جایگاه آسیا- پاسیفیک در آینده نظام جهانی، سبب تغییر راهبرد آمریکا به سمت این منطقه شده است. روش شناسی پژوهش مبتنی بر رویکرد استدلالی و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز از روش کتابخانه ای، گرداوری شده است. یافتههای پژوهش نشان داد که افزایش قدرت اقتصادی و نظامی چین، تضمین دسترسی آزاد به منافع مشترک، تأمین امنیت خطوط تجاری دریایی، مقابله با توسعه موشکهای دور برد کره شمالی، تقویت اتحاد امنیتی آمریکا با کشورهای همسو و توسعه لیبرالیسم در منطقه از مهمترین دلایل تغییر راهبرد ایالات متحده آمریکا به سمت حوزه آسیا- پاسیفیک بوده است.
Geopolitics
strategy
Asia-Pacific
America
China
2019
08
23
173
195
https://journal.iag.ir/article_69794_6807472eb85ab08dc5eb82d2f13091e4.pdf