2024-03-29T17:41:30Z
https://journal.iag.ir/?_action=export&rf=summon&issue=18173
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1400
17
62
تبیین اثرگذاری ژئواکونومی در رقابتهای عربستان و قطر
عباس
مصلی نژاد
رقابت و تنشهای سالهای اخیر عربستان سعودی و قطر، موضوعی ریشه دار بوده که نباید دلایل آن را صرفا در مسائل هویتی، ایدئولوژیکی و سیاسی جستجو کرد. مهمترین وجه رقابتهای این دو کشور ناشی از انگیزههای ژئوپلیتیکی متأثر از پویاییهایی ژئواکونومیکی است. اولین نشانه این رقابتها از سال 1995 و در نتیجه اختلافات طولانی بر سر منابع گاز طبیعی به وجود آمد. از همان زمان گاز طبیعی به عنوان مهمترین پیشرانه رقابتهای دو کشور محسوب شده است. سوال اصلی این مقاله چگونگی اثرگذاری مولفه های ژئواکونومیکی در رقابتهای قطر و عربستان است و از این رو با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و تکیه بر منابع کتابخانه ای و بررسی تمام اطلاعات در دسترس در پی تبیین ژئواکونومیکی رقابتهای عربستان و قطر از منظر اقتصاد سیاسی به عنوان یکی از پایه های اصلی تحلیل مناسبات ژئوپلیتیکی است. نتایج نشان میدهد، ابعاد مختلف رقابتهای ژئواکونومیکی قطر و عربستان را میتوان در مسائلی چون کنشهای منطقهای رقابت گازی عربستان و قطر، کنشهای بینالمللی رقابت گازی قطر و عربستان، رقابت در سرمایه گذاری های بینالمللی، رقابت خطوط هواپیمایی و توریسم، رقابت در حوزه رسانه ای و رقابت های ورزشی دسته بندی کرد.واژگان کلیدی:ژئوپلیتیک، ژئواکونومی، اقتصاد سیاسی، عربستان، قطر.
ژئوپلیتیک
ژئواکونومی
اقتصاد سیاسی
عربستان
قطر
2021
07
23
1
26
https://journal.iag.ir/article_120160_113a9d19e0212aaa692da719b81a407e.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1400
17
62
بررسی عوامل مؤثر بر سازمان و مدیریت سیاسی فضا در کشورهای جهان
ابوالفضل
کاوندی کاتب
محمدرضا
حافظ نیا
سازماندهی سیاسی فضا، فرآیند تقسیم و مرزبندی پهنۀ سرزمینی با هدف مدیریت بهینۀ سیاسی فضاست. هدف این مقاله تبیین استراتژی ملی کشورها در سازماندهی و مدیریت سیاسی فضای آنهاست. ایجاد و تغییر در سازماندهی و مدیریت سیاسی فضا، از الگوهای مختلفی پیروی میکند و اولین سطح، اهمیت بیشتری دارد. مقاله با این پرسش روبهروست: تغییرات در سطح اول سازماندهی سیاسی فضا در کشورهای جهان، طی سالهای 1960 تا 2020 میلادی چه وضعیتی را پشت سر گذاشته و چه عواملی در آن تأثیرگذار بودهاند؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، منابع کتابخانهای و از نرمافزارهای EXCEL و SPSS در مباحث آماری استفاده شده است. نتایج نشان میدهد، استراتژی کشورها در سازماندهی و مدیریت سیاسی فضا از سه الگوی افزایش، کاهش و ثابت در تعداد استانها پیروی میکند. پنج عامل جمعیت، وسعت، تولید ناخالص داخلی، شاخص توسعۀ انسانی و امنیت، در کنار مسایل جهانی، تأثیرات متفاوتی در تغییرات استانیِ 191 کشور جهان داشتهاند. همچنین کشورهایی که تغییرات کمتری در سازماندهی سیاسی فضای جغرافیایی داشتهاند، موفقیت بیشتری در دستیابی به اهداف مدیریت سیاسی فضا کسب کردهاند
سازماندهی سیاسی فضا
مدیریت سیاسی فضا
تقسیمات کشوری
جهان و ایران
2021
07
23
27
61
https://journal.iag.ir/article_108151_fa707d006365fcd08dbe87bd7c459f85.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1400
17
62
اهمیت کدهای ژئوپلیتیکی در ایفای نقش فراملی کلانشهرها (کلانشهرهای ایران)
مرتضی
قورچی
سپیده السادات
موسویان
امروزه بسیاری از نظریهپردازان مباحث جهانی شدن و شبکه شهرهای جهانی تأکید دارند که در متن اقتصاد جهانی پسافوردیسم شهرها به عنوان گرههای شبکهها و بازیگران جدید عرصه بینالملل به همکاری و رقابت میپردازند. از همین منظر معتقدند که این شهرهای جهانی هستند که در آینده جای حکومت - ملت پایه را خواهد گرفت. از طرف دیگر جغرافیدانان سیاسی در جهان معتقدند که شهرها نه تنها جای حکومت - ملت پایهها را نخواهند گرفت بلکه حکومت ـ ملت پایهها نقش و کارکردهای جدیدی را در جهانی شدن مییابند. این مقاله بر روی این موضوع تأکید دارد که کدهای ژئوپلیتیکی کشورها به فعالیتهای شهرهای یک کشور در سه سطح در مقیاس فراملی تأثیرگذار است و شهرهای هر کشوری با توجه به کدهای ژئوپلیتیکی همان کشور در این سه سطح محلی، منطقهای، جهانی میتوانند در فضای فراملی وارد شده و به رقابت و تعامل با سایر شهرها بپردازند. در این میان کدهای ژئوپلیتیکی کشور ایران و چالش آنها با کدهای ژئوپلیتیکی ایالات متحده سبب شده است تا ایران همواره جهت ورود به فضای جریانها با مشکلات گستردهای در عرصه بینالملل مواجه شود و کلانشهرهای آن نیز که از ظرفیتهای جهان شهری و حضور در شبکه جهان شهرها برخوردار میباشند، نتوانند همچون سایر کلانشهرهای همتای خود در منطقه از فضای جهانی شدن معاصر بهرهبرداری نمایند. این مقاله با رویکردی اسنادی ـ تحلیلی به دنبال بررسی تعاملات فضای جریانها بر اساس منطق کدهای ژئوپلیتیکی میباشد و فرصتها و محدودیتهای کلانشهرهای ایران را با تکیه بر کدهای ژئوپلیتیکی مورد بررسی قرار خواهد داد.
جهانی شدن
فضای جریانها
کدهای ژئوپلیتیکی
شبکه جهانشهرها
کلانشهرهای ایران
2021
07
23
62
91
https://journal.iag.ir/article_130228_aa416f22049a7c3e4939a9d3ef894a87.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1400
17
62
شناسایی و تحلیل مؤلفههای مؤثر بر امنیت نواحی مرزی رود ارس
یاشار
ذکی
اکبر
حمیدی
رود ارس در طول تاریخ زمینهساز تنش و نیز همکاری میان چندین کشور بوده است. این ناحیه با بیش از چهار صد کیلومتر مرز بینالمللی مشترک با کشورهای آذربایجان، ارمنستان، جمهوری خودمختار نخجوان و ترکیه، داشتن چهار شهرستان و هفت شهر مرزی با ظرفیتهای بالای طبیعی، ژئوکالچری، ژئواکونومیکی و ژئوپلیتیکی از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل مؤلفههای مؤثر بر امنیت ناحیۀ مرزی ارس است. روش پژوهش، تحلیلی ـ توصیفی و نوع تحقیق بنیادی ـ کاربردی است. نتایج نشان میدهد که مؤلفههای اصلی در شش دسته عمده تقسیم شدند که بهطور کلی 60 درصد مؤلفههای مؤثر بر امنیت ناحیۀ مرزی رود ارس را شناسایی و تبیین میکنند: مؤلفه نظامی ـ انتظامی(600/12)؛ مؤلفه جغرافیایی(068/24)؛ مؤلفه نهادی ـ مدیریتی و زیستمحیطی(059/35)؛ مؤلفه ژئوکالچری(085/44)؛ مؤلفه ژئواکونومیکی(522/52)؛ و مؤلفه ژئوپلیتیکی(338/60). بنابراین، مؤلفههای ژئوکالچری، ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی تأثیرگذارترین مؤلفهها بر امنیت ناحیۀ مرزی ارس محسوب میشوند
امنیت
ژئوپلیتیک
نواحی مرزی
تحلیل عاملی
رود ارس
2021
07
23
92
118
https://journal.iag.ir/article_110041_18ca1fdb551755efa2e47276191b611d.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1400
17
62
پیامدهای ژئوپلیتیکی گسترش همکاریهای چین و ترکیه بر جمهوری اسلامی ایران(مطالعه موردی: اتصال دو پروژه «کریدور میانی» و «کمربند و راه»)
سیده سارا
موسوی
مسعود
غفاری
شهروز
شریعتی
خنثیسازی ژئوپلیتیک ایران بهویژه طی دو دهه گذشته و از طریق اجرای پروژههایی نظیر «ترانس خزر»، «تاپی» و خط لوله «حبشان- الفجیره» در جوار مرزهای ایران هر کدام بهطریقی از اهمیت ژئوپلیتیک و ترانزیتی ایران کاسته است. گسترش همکاریهای اقتصادی چین و ترکیه در سالهای اخیر را میتوان به مثابه کوششی جدید برای خنثیسازی ژئوپلیتیکی ایران برشمرد. اتصال دو پروژه «کمربند و راه» دولت چین و «کریدور میانی» ترکیه طی سالهای اخیر زمینه نزدیکی بیشتر دو کشور را بیش از پیش فراهم ساخته است و به نظر میرسد نزدیکی بیشتر چین و ترکیه میتواند به افزایش خطر خنثیسازی ژئوپلیتیکی ایران منجر شود. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که افزایش همکاریهای چین و ترکیه چه تأثیری بر موقعیت و جایگاه ژئوپلیتیکی ایران خواهد داشت؟ و به روش «رویداد پژوهی» این فرضیه را مورد آزمون قرار میدهد که اتصال پروژه «کمربند و راه» با پروژه «کریدور میانی»، خطر خنثیسازی ژئوپلیتیکی ایران را تشدید میکند
ایران
چین
ترکیه
کریدور میانی
کمربند و جاده
2021
07
23
119
148
https://journal.iag.ir/article_108562_985ed60649f44fea25fc5b9d55345fa1.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1400
17
62
تحلیل ژئوپلیتیکی ناکامی اخوانالمسملین در مصر
جواد
اطاعت
حسن
کریمی
اخوانالمسلمین نام یک جنبش سیاسی - اجتماعی است که در سال 1928 م. توسط حسنالبناء در مصر ایجاد شد. اخوانالمسلمین از بدو تأسیس به پیروی از آموزههای حسنالبنا، به دنبال برقراری حکومت اسلامی در مصر است. این جنبش پس از سالها مبارزه، با وجود موفقیت نسبی که در سالهای دهه 1980 م. بدست آورد و توانست به پارلمان مصر راه یابد، نتوانست به هدف خود دست یابد. اخوان در دوران حکومت حسنی مبارک نحوه شرکت درانتخابات پارلمانی را مشی سیاسی خود قرار داد و پس از مدتی به قیام مردم مصر علیه حسنی مبارک در آغاز سال 2011م. پیوست. انقلاب مصر( 2011م. ) فرصت مناسبی بود تا اخوان به هدف خود برسد، اما در سال 2013م. شکست خورد. این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش است که عوامل شکست اخوانالمسملین در مصر چه بود؟ و در این راستا با استفاده از مناقشه ساختار -کارگزار این فرضیه را مطرح کرده است که مجموعهای از عوامل ساختاری، عملکرد نامناسب جماعت اخوان و گروههای سیاسی به علاوه دخالت قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای موجب شکست اخوانالمسلمین در سال 2013م. گردید. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که در سه مقیاس محلی، ملی و منطقهای وجود احزاب رقیب، فقدان رهبری معنوی، ناکارآمدی قانون اساسی، ناتوانی دولت در تحقق وعدههای خود به مردم ، اتحاد مخالفان علیه اخوان، دشمنی ارتش با انقلابیون، مخالفت الازهر و دستگاه قضائی مصر با انقلاب و دخالت قدرتهای خارجی در زمره عوامل ژئوپلیتیکی بودند که اخوانالمسلمین را در مصر به چالش کشیدند. لذا میتوان گفت که اخوان با وجود سالها مبارزه در مصر، به واسطه چالش با احزاب رقیب محلی، نظام حاکم بر مصر و دخالت قدرتهای فرامنطقهای، شایستگی خود را برای ایجاد یک حکومت مدنی در مصر، که تضمینکننده منافع اکثریت باشد را از دست داد
اخوانالمسلمین
انقلاب
مصر
حکومت اسلامی و شکست
2021
07
23
149
181
https://journal.iag.ir/article_110050_f797e37bd532173af793c0b062b75ed4.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1400
17
62
قدرت نرم ورزش در خدمت اهداف ژئوپلیتیکی سیاست خارجی (مطالعة موردی: چین)
ناصر
هادیان
امیر هوشنگ
کریمی
امروزه ورزش به عاملی تأثیرگذار در جامعه و روابط بینالملل تبدیل شده است و می توان سیاست ورزشی را به عنوان بعدی تازه از سیاست خارجی مورد توجه قرار داد. پرسش محوری این است که کشور چین چگونه توانسته از قدرت نرم ورزش در عرصة بینالمللی در راستای اهداف و منافع ژئوپلیتیکی خود بهره برداری نماید. فرضیة پیشنهادی مقاله این است که چین با اتخاذ یک "راهبرد فعال ورزشی"در قالب سیاست خارجی خود توانسته است به خوبی از ظرفیت های بینالمللی ورزش برای اهداف ژئوپلیتیکی خود بهرهگیری نماید. در این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانه ای به تجزیه و تحلیل نقش و تأثیرات ژئوپلیتیکی ورزش در عرصه بینالملل و مشخصاً الگوی چین پرداخته میشود. یافتههای پژوهش مؤید اهمیت خاص ورزش و دیپلماسی ورزشی در راهبرد سیاست خارجی چین و ارتقاء آن تا سطح یک ابزار راهبردی برای بهرهبرداری ژئوپلیتیکی از آن است. طبق مدل مفهومی طراحی شده کشور چین از طریق دیپلماسی ورزشی فعال میدان بینالمللی ورزش را به میدان روابط بینالملل پیوند زده و از سرمایه های این دو میدان برای تحقق اهداف سیاست خارجی خود بهرهبرداری مینماید
ورزش
قدرت نرم
ژئوپلیتیک
سیاست خارجی
چین
2021
07
23
182
202
https://journal.iag.ir/article_105736_528e140fce45949cbdc49c5b8c63f32f.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1400
17
62
تحلیل نظری مدل مدیریت آشوب در ژئوپلیتیک جهانی
سهراب
انعامی علمداری
نوذر
شفیعی
ابراهیم
متقی
بازی بزرگ علم مدلسازی از جهان واقعی است و هر نظریه علمی دستگاهی از قاعدهها را برای این بازی تعیین می کند. سیستمهای آشوب به عنوان مدلهای تحلیلی از ظرفیت نظری- عملی برای تحلیل فرآیندهای واقعی به ویژه در حوزههای راهبردی و ژئوپلیتیکی برخوردار است. نوشتار حاضر به اثبات این ادعا میپردازد که جهان آشوبزده است و امنیت در یک جهان آشوبزده دچار دگردیسی بسیط شده و این پرسش را مطرح میکند که مدل مدیریت آشوب در ژئوپلیتیک جهانی چیست؟ نظام بینالملل کنونی مملو از نشانههای آشوب همچون عدم قطعیت، تداخل و پیشبینیناپذیری است که میتواند در پیوند با ژئوپلیتیک جهانی نظم برانداز و در عین حال نظمساز باشد. در این پژوهش ابتدا تلاش میشود تا با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی و مدلسازی، مفهوم آشوب تبیین و سپس با پیونددهی نظریههای آشوب و الگوهای تاریخی آن، روند مدیریت آشوب در حوزههای ژئوپلیتیکی مورد بررسی قرار گیرد
آشوب
نظم در بی نظمی
ژئوپلیتیک
امنیت
مدیریت آشوب
2021
07
23
203
228
https://journal.iag.ir/article_108150_ada557744b9e007ffb9fe39d22b92272.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1400
17
62
تاثیر لابی اسرائیل بر روابط ایران و اتحادیه اروپا با تاکید بر برنامه هستهای ایران
زهرا
الوندی
مهدی
ذاکریان امیری
سید عبدالعلی
قوام
حمید
احمدی
لابیگری اسرائیل در اتحادیه اروپا متفاوت از ایالات متحده و با اعطای قدرت از سوی نهادهای اتحادیه اروپا در طول بیست سال گذشته توسعه یافته است. روابط ایران و اتحادیه اروپا در هر دوره با برخی چالشهای سیاسی نظیر برنامه هستهای ایران دچار نوسان گردیده است. با توجه به اهمیت اتحادیه اروپا به عنوان یک بازیگر مهم بینالمللی، از این رو تاثیر لابی اسرائیل بر رفتار سیاست خارجی اتحادیه اروپا در روابطش با ایران به ویژه در برنامه هستهای آن میتواند حائز اهمیت باشد. روششناسی این پژوهش به دنبال بررسی تاثیر لابی اسرائیل بر روابط ایران و اتحادیه اروپا با تاکید بر برنامه هستهای ایران و روش توصیفی- تحلیلی میباشد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که اسرائیل با نفوذ نهادهای خود در پارلمان اروپا از طریق برگزاری نشست، کنفرانس، ملاقات با مقامات اروپایی، مصاحبه و انتشار مقاله و بیانیه علیه ایران توانسته حداکثر بهرهوری از محور اختلاف برنامه هستهای ایران به منظور پیشبرد اهداف خود و کاهش روابط ایران و اتحادیه داشته باشد. کنگره یهودیان اروپا و دوستان اروپایی اسرائیل به عنوان مهمترین نهادهای لابی اسرائیل در بروکسل علیه ایران بیشترین تاثیر را بر روابط ایران–اتحادیه اروپا در حوزههایی نظیر عدم قالببندی موافقتنامه جامع همکاری، تداوم لحن انتقادی اروپا نسبت به برنامه هستهای و پرهیز سفر مقامات اروپایی به ایران تاثیر داشته است. اسرائیل با استفاده از ابزار استراتژیک تبلیغات منفی علیه ایران در قالب ایرانهراسی و برجسته نشان دادن برنامه هستهای ایران به عنوان تهدیدی مخرب در منطقه و سطح بینالملل توانسته با نفوذ در پارلمان اروپا گروهها و نهادهای لابی در اتحادیه اروپا تشکیل و مقاصد سیاسی و استراتژیکی خود را عملی سازد. مقالهی حاضر، در پی بررسی تاثیر لابی اسرائیل بر روابط ایران و اتحادیه اروپا با تمرکز بر برنامه هستهای ایران میباشد و تلاش میکند تا به سوال اصلی پاسخ دهد لابی اسرائیل با برجستهسازی تهدید برنامه هستهای ایران برای اروپا در کاهش روابط سیاسی میان ایران و اتحادیه اروپا از طریق افزایش اعمال تحریمهای شدید، اقدامات محدودکننده و تداوم لحن انتقادی اروپا در قالب قطعنامه و بیانیه نسبت به برنامه هستهای ایران تاثیر داشته است
لابی اسرائیل
جمهوری اسلامی ایران
اتحادیه اروپا
تحریم
برنامه هستهای ایران
2021
07
23
229
254
https://journal.iag.ir/article_105741_6f3a5cc3dc7d9719fa7f018ed1e1d96a.pdf