2024-03-29T11:43:07Z
https://journal.iag.ir/?_action=export&rf=summon&issue=6901
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1396
13
45
شیعههراسی بهمثابه قلمروسازی گفتمانی محور «غربی- عربی» در بحرانهای ژئوپلیتیکی خاورمیانه(مطالعه موردی: بحران سوریه)
سید هادی
زرقانی
ابراهیم
احمدی
درحالیکه قلمروسازی، کوشش جمعی یا فردی انسان برای اعمال نظارت انحصاری بر بخش مشخصی از فضای فیزیکیاست؛ قلمروسازی گفتمانی اشاره به ساخت گفتمانهای مسلط توسط افراد یا گروها فراتر از فضای فیزیکیاست. در واقع هدف از ساخت چنین گفتمانهایی، کنترل فضا بدون اعمال قدرت سخت است. تحولات به وقوع پیوسته در خاورمیانه طی دو دهة اخیر موجبات قدرتیابی شیعیان در قالبهای مختلف فردی و حزبی شده است و جایگاه شیعیان را در خاورمیانه بیش از این مستحکم و تثبیت ساخته است.این امر منافع محور «غربی-عربی» در این منطقه را بهشدتمتأثر و با چالش مواجه کرده است. از آنجایی که توسل به جنگ سخت دارای آثار و پیامدهای سنگینی است؛ تصمیم به تولید گفتمانهایی نظیرشیعه هراسی، از طرف محور نام برده،که در واقع قرائتی از جنگ نرم و اعمال قدرت نرم است- منطقیتر و عاقلانهتر بهنظر میرسد. اجمالاًهدف این مقاله تبین رویکرد گفتمانضد شیعی محور «غربی-عربی» در خاورمیانه بهطور عام و بهطور خاص توضیح چرایی، دلایل وادامة این گفتمان در قالب مخالفت با محور مقاومت دربحران سوریه است. .
Territorialization Discourse
Highlighting
Shia-phobia
the Middle East
Syria
2017
03
21
1
30
https://journal.iag.ir/article_55694_8610d2c8eb5355510696770a76422015.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1396
13
45
تأثیررویکرد پاسیفیک محور ایالات متحده بر امنیت جنوب غرب آسیا (با تأکید بر امنیت ملی ج.ا.ایران)
مراد
کاویانی راد
عبدالله
قنبرلو
مراد
دلالت
جنوب غرب آسیا متشکل از کشورهایی است که تنوع هویتی سازههای سیاسی-فضایی منطقه و کشمکشهای سیاسی برخاسته از منافع و رویکردهای متعارض کشورهای حاضر دستکم طی چند دهه اخیر نقش مؤثری در شکنندگی امنیت منطقهای داشته است و این در حالی است که ثبات خاورمیانه، امنیت و کنترل انرژی منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس و کنترل رقبا در جنوب غرب آسیا همواره در کانون توجه سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا قرار داشته است. داده های موجود گویای آن است رشد توسعه اقتصادی کشور چین این کشور را به جایگاه هماورد ژئواکونومیک ایالات متحده بالا کشیده است از این رو، مهار این رقیب در کانون ژئواستراتژی ایالات متحده قرار دارد. یافتههای موجود گویای آن است که متأثر از مباحث ژئواکونومیک، سیاست خارجی آمریکاجهتگیری پاسیفیک محوری بهویژه در ارتباط با چین یافته است. از اینرو تنظیم مناسبات پاسیفیک محور این کشور نیازمند کاهش حضور نظامی در خاورمیانه است. مقاله حاضر براین فرض استوا راست که رویکرد پاسیفیک محور ایالات متحده این کشور را واداشته که کشورهای جنوب غرب آسیا نقش بیشتری در تأمین امنیت منطقهای بیایند. دادههای مورد نیاز این پژوهش به روش کتابخانهای گردآوری شده است و روششناسی حاکم بر تحقیق نیز ماهیت توصیفی-تحلیلی دارد. نتیجه پژوهش نشان داد که طی دو سال اخیر رویکرد پاسیفیک محور آمریکا با توجه به گسترش فزایند تروریسم و وزن ژئوپلیتیک ج.ا. ایران و نقشی که در ثبات منطقه دارد زمینه تحول مناسبات این کشور با ایران را در پی داشته است که گفتگوهای هستهای و رخدادهای مرتبط با آن در این حوزه قابلیت تأمل دارد.
Pacific-oriented Approach
United States
South West Asia
Iran
2017
03
21
31
72
https://journal.iag.ir/article_55695_167ced5053e9fe60ea358b3a02306c4f.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1396
13
45
پیامدهای هویتی بیداری اسلامی و بهار عربی در آسیای جنوب غربی؛مطالعه موردی: سوریه
نوشین
میرزایی جگرلویی
سید علی اصغر
کاظمی
ابراهیم
متقی
بحران بهعنوان بخشی از واقعیت سیاست امنیتی خاورمیانه محسوب میشود.تحولات اجتماعی در کشورهای حوزه خلیجفارس، آسیای جنوب غربی، شرق مدیترانه و شمال آفریقا بهعنوان اصلیترین نشانة دگرگونی در ساختار اجتماعی، سیاسی و راهبردی کشورهایی تلقی میشود که بهعنوان «منطقه کمربند شکننده» در اندیشة سائل کوهن شناخته میشوند. دگرگونیهای اجتماعی در این حوزه جغرافیایی نهتنها منجر به تصاعد بحران و بعضاً جابهجایی قدرت گردید، بلکه زمینههای لازم برای تبدیل رقابت سیاسی به منازعة اجتماعی و جنگ داخلی را بهوجود آورده است. نشانههای چنین فرایندی را میتوان در کشورهایی همانند یمن، لیبی، سوریه و مصر مورد توجه قرار داد. واقعیتهای بحران سوریه نشان میدهد که موضوعات هویتی از اهمیت و نقش بسیار زیادی در بحرانهای خاورمیانه برخوردار است. هر بحران میتواند آثار خود را در حوزههای مختلف جغرافیایی بهجا گذارد. تحلیل این بحران از آن جهت با اهمیت است که آیندۀ تک تک کشورهای حاضر در منطقۀ خاورمیانه و حتی صورتبندی قدرت جهانی در آینده به آن بستگی دارد زیراقدرتهای جهانی هر کدام موضعی متفاوت نسبت به این بحران اتخاذ کردهاند. با توجه به مؤلفههای یادشده، این پژوهش با روشی توصیفی-تحلیلی درصدد پاسخ به این سئوال است که: «تحولات بهار عربی چه پیامدهای هویتی در خاورمیانه داشته و این موضوع چه تأثیری بر تحولات ساختاری و سیاسی سوریه بهجا میگذارد؟» فرضیة پژوهش آن است که: «تحولات بهار عربی زمینه بازتولید رادیکالیسم اسلامی و افزایش نقش بازیگران منطقهای و قدرتهای بزرگ در خاورمیانه را فراهم نموده و این امر باعث پیدایش و تشدید جریانهای هویتگرایی غیردولتی فراملی و بهتبع آن بحران هویت و مشروعیت درسوریه شده و موجبات تداوم بحران در سوریه را فراهم نموده است».
Identitism
Security Crisis of the Middle East
Arab Spring Changes
Crisis of Identity and Legitimacy
Syria
2017
03
21
73
100
https://journal.iag.ir/article_55696_c0f7686c7c4a62b134990cf04c1e0ba7.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1396
13
45
بررسی رقابتهای ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی پاکستان و ایران در ایجاد کریدور شمالی ـ جنوبی اوراسیا: مزیتها و تهدیدها
هادی
ویسی
جهان تاکنون بیشتر شاهد مسیرهای ترانزیتی بین شرق و غرب عالم بوده است که اتکای بسیار زیادی به مسیرهای اقیانوسی داشته و از این رو، ارتباطات شمالی ـ جنوبی با اتکای به خشکیها کمتر شکل گرفته است. این مسأله باعث مشکلات زیادی و از جمله افزایش هزینه های حمل و نقل شده است. دیدگاههای ژئواکونومی و نیاز کشورهای محصور در خشکی ابرقاره اوراسیا و ارتباطات شمال و جنوب این ابرقاره، ضرورت شکل گیری کریدور جنوبی ـ شمالی را به وجود آورده است. مسیر ایران از مبدأ بندر چابهار به آسیای مرکزی و حوزه قفقاز و اتصال به روسیه، و مسیر پاکستان از مبدأ بندر گوادر به استان سین کیانگ چین و در ادامه به مناطق پیرامونی مهمترین گزینههای ایجاد کریدور ارتباطی شمالـجنوب است. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیل مقایسهای به دنبال ارزیابی هر یک از این کریدورها با نگاه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی است. نتایج تحقیق نشان میدهد که مسیر کریدور ایران به لحاظ بعد بین المللی، امنیتی و اقتصادی از مزیتهای بیشتری نسبت به کریدور پاکستان برخوردار است.
Chabahar
Gwadar
Southern-Northern Corridor
Geo-economics
Geopolitics
2017
03
21
101
124
https://journal.iag.ir/article_55697_bb562b89502c999de77f7ba8448b3e8d.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1396
13
45
پیوندهای امنیت و توسعه ناحیه ای در مناطق جغرافیایی ایران؛ مطالعه موردی: استان خراسان رضوی
سید جواد
علوی قصونی
محمد
میره ای
سید عباس
احمدی
امروزه توسعۀ متوازن و پایدار نقش اساسی در امنیت جوامع بشری داراست، به طوری که بیشتر جوامع با ضریب امنیتی بالا کشورهایی شناخته میشوند که میزان توسعه بالایی را دارا میباشند. در همین راستا این پژوهش که بهلحاظ ماهیت همبستگی و به لحاظ هدف کاربردی با روش همبستگی در پی تحلیل ارتباط بین توسعه و امنیت در استان خراسان رضوی میباشد. ابتدا با استفاده از 41 شاخص شهرستانهای مختلف استان از لحاظ جمعیتی، اقتصادی، فرهنگی، حمل و نقل و بهداشتی و زیربنایی با استفاده از تکنیک ویکور سطح بندی شده و از تلفیق آنها توسعه کل به دست آمده است. بعد از آن شهرستانهای استان به لحاظ امنیتی با استفاده از 10 شاخص رتبه بندی گردید. که شهرستان مشهد در سطح اول توسعه و شهرستان مرزی خواف در پایینترین سطح قرار گرفت. سپس بین توسعه و امنیت با استفاده از نرم افزار SPSS همبستگی گرفته شد. با توجه به نتایج پژوهش میزان همبستگی بین توسعه و امنیت 505/. بوده و میزان Sig 010/. (کمتر از 05/.) میباشد. بنابراین بین توسعه و امنیت در سطح شهرستانهای خراسان رضوی ارتباط معنی داری وجود دارد.
Development
Security
VIKOR technique
Khorasan Razavi Province
2017
03
21
125
145
https://journal.iag.ir/article_55698_5d98d751d87eb507240a4933a07bbaa4.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1396
13
45
خیزشهای هویتی، دولتهای شکننده و بحرانهای ژئوپلیتیکی خاورمیانه
حجت
کاظمی
فعال شدن شکافهای اجتماعی در خاورمیانه و سیاسیشدن آنها منجر به شکل گیری مجموعهای از نیروهای هویت بنیاد زیرملی و فراملی شده است که از انگیزة لازم برای ادغام در نظم دولت-ملت برخوردار نیستند. نیروهای هویت بنیاد به واسطه تعارض بنیادین با ساخت دولت-ملت مستقر، زمینه را برای تبدیل دولتهای شکننده به دولتهای شکست خورده به وجود میآورد. در این میان تمایل قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای برای بهره برداری از ظرفیت نیروهای هویت بنیاد در راستای تقویت موضع خود در منازعات ژئوپلیتیکی بر شدت و پیچدگی نقش آفرینی مؤلفههای هویتی افزوده است. در پاسخ به این پرسش که: «عوامل شکلگیری بحران ژئوپلیتیکی خاورمیانه کدام است؟»؛مقاله فرضیه زیر را ارائه میدهد:«تلاقی و درهم تنیدگی خیزش نیروهای هویت بنیاد زیرملی و فراملی، ضعف ساختاری دولت-ملت و نهایتاً رقابتهای ژئوپلیتیکی قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای، عامل اصلی شکلگیری و گسترش بحران ژئوپلیتیکی خاورمیانه است».روش انجام تحقیق حاضر توصیفی و تحلیلی بوده است.
Fragile State
Identity
Geopolitical Crisis
Cultural and Social cleavage
the Middle East
2017
03
21
146
172
https://journal.iag.ir/article_55699_37bf175c317e6af0756a98bfea7d2813.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1396
13
45
بررسی دلایل حضور گروهک تروریستی- تکفیری داعش در افغانستان بر اساس تئوری دومینوی ویلیام بولیت
عبدالرضا
عالیشاهی
هادی
تاجیک
یونس
فروزان
مقاله حاضر با استفاده از تئوری دومینوی ویلیام بولیت و بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی وکتابخانه ای درصدد ارائه پاسخ به این سؤال است که مهمترین دلایل حضور داعش در افغانستان چه میباشد و در ادامه اینکه چنین حضوری از سوی داعش در افغانستان، با چه واکنش و رویکردهایی از سوی قدرتهای منطقه پاسخ داده خواهد شد؟ بهزعم نویسندگان مقاله، عواملی همچون کاستن از فشار وارده بر این گروه تکفیری در سوریه و عراق، برقراری ارتباط و همکاری با دیگر گروههای تکفیری، گسترش قلمرو خلافت اسلامی در آسیای مرکزی، و در نهایت بستر مساعد کشت مواد مخدر و کسب درآمد سرشار از آن مهمترین دلایل حضور داعش در افغانستان میباشد.آینده داعش در افغانستان با توجه به حضور قدرتهایمنطقهای و فرامنطقهای همچون ج.ا ایران، روسیه و چین از یکسو و طالبان در داخل افغانستان از سویی دیگر با چالشهای عدیده ای همراه خواهد شد.
Domino theory
Terrorism
Taliban
ISIS
Afghanistan
2017
03
21
173
195
https://journal.iag.ir/article_55700_400c40f8fb099727ee908005c4570cb5.pdf