2024-03-29T04:32:02Z
https://journal.iag.ir/?_action=export&rf=summon&issue=6920
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1395
12
42
بیهویتی مکانی و ناکامی جنبشهای سیاسی مطالعه موردی: حرکتهای اعتراضی مردم بحرین پس از تخریب میدان لؤلؤ
محمدرضا
حافظنیا
محمدرضا
فرجی
هویتهای مکانی برآیند ادراک، احساس و نوعی تعلق جمعی به مکانی خاص است که متناسب با فرهنگ سیاسی هر جامعهای، کنشهای سیاسی متفاوتی را در پی دارد. جنبشهای سیاسی با حضور و در ادامه، اشغال و مقاومت در مکانهای مرکزی، خاصه در شهرهای پایتختی، به آن مکانها هویتی اعتراضی و نمادین میدهند و آنجا را مقرّی برای برآوردن خواستههای خود از طرف دولت مرکزی میدانند؛ یکی از مصادیق این مکانهای اعتراضی و با هویت، میدان لؤلؤ بحرین در جریان حرکتهای اعتراضی این کشور در بهار عربی است؛ که در تاریخ 18 مارس 2011 توسط دولت مرکزی تخریب شد. آنچه در بررسی رویدادنگاری حرکتهای اعترضی مردم بحرین و رفتار دولت در تخریب میدان لؤلؤ مشاهده میشود، این است که حکام آلخلیفه متأثر از تحولات همزمانی که در دیگر کشورها در منطقه خاورمیانه در حال وقوع بوده و با علم به اینکه مکانهای با هویت در پیروزی جنبشهای سیاسی و حرکتهای اعتراضی نقش محوری دارند؛ اقدام به تخریب میدان لؤلؤ کردند و بر اساس مطالب گردآوری شده بهصورتی شد که تخریب میدان نمادین لؤلؤ یکی از دلایل اصلی ناکامی حرکتهای اعتراضی در بحرین بوده است. مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و با شیوه رویدادنگاری از خبرگزاریهای معتبر بینالمللی به گردآوری دادهها پرداخته است. روش تجزیه و تحلیل پژوهش از نوع کیفی بوده که براساس استدلال، منطق و تبیین نگارندگان پس از گردآوری اطلاعات صورت گرفته است.
Place Identity
Central Place
Lolo Square
Political Movement
Bahrain Government
2016
06
21
1
23
https://journal.iag.ir/article_55767_4bb3b40a270e447e16743fa2c53ef39d.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1395
12
42
بررسی ابعاد مکانی- فضایی تروریسم
جواد
اطاعت
علی اکبر
دبیری
تروریسم اگرچه از نظر ماهیت پدیده سیاسی محسوب میشود، اما دارای ابعاد و جنبههای مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، روانی و مکانی نیز میباشد که توسط متخصصان رشتههای مرتبط بررسی میشود. در این میان، ارزیابی ابعاد مکانی- فضایی تروریسم و حملات تروریستی بهدلیل ماهیت سیاسی این پدیده، در رشته جغرافیای سیاسی موضوعیت پیدا میکند. مسئله اصلی پژوهش حاضر نیز که با روش توصیفی_ تحلیلی انجام پذیرفته است، شناسایی و تبیین ابعاد مکانی- فضایی تروریسم است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که تروریسم شش بعد مکانی و جغرافیایی مهم دارد. نخست فضاهای که تروریسم در آنها شکل میگیرد، دوم مکانهایی که تروریستها هدف قرار میدهند، سوم قلمروخواهی سازمانهای تروریستی، چهارم مقیاس جغرافیایی عملکرد گروههای تروریستی، پنحم ابزارها و تکنیکهای جغرافیایی مورد استفاده آنها و ششم بازتابهای فضایی و ژئوپلیتیکی حملات تروریستی. برخی از این ابعاد دارای ماهیت ساختاری و تعدادی نیز به رفتار تروریستها مربوط میشود. بنابراین تروریسم هم بهلحاظ ساختاری هم از جنبه عملکردی دارای ابعاد مکانی- فضایی مهمی است.
Terrorism
Terrorist Attacks
Geographical Analysis
Spatial Dimensions
2016
06
21
24
47
https://journal.iag.ir/article_55768_7412605e27b17bc785fbd601aa4d42ea.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1395
12
42
سیاستگذاری انسجام درونی حوزة راهبردی جمهوری اسلامی ایران
عباس
مصلّینژاد
لزوم دستیابی به توافق درباره موضوعات راهبردی، زمینههای لازم برای انسجام درونی کارگزاران و نظریهپردازان را اجتنابناپذیر میسازد. موضوعاتی همانند «سرعت تصمیمگیری»، «یادگیری نهادی» و «کنش براساس حوزه صلاحیت» محور اصلی انسجام درونی موضوعات راهبردی تلقی میگردد. تحقق چنین فرآیندهایی برای «خروج از بحران» در روند دیپلماسی هستهای ایران و کشورهای گروه 1+5 معنا مییابد. هدف اصلی مقاله حاضر را میتوان پاسخ به موضوعات راهبردی پیچیده از طریق «سیاستگذاری انسجام درونی» دانست. مفروض مقاله بر این امر تأکید دارد که سیاستگذاری انسجام درونی محور اصلی موفقیت دیپلماسی هستهای و تنظیم برنامة جامع اقدام مشترک محسوب میشود. دیپلماسی هستهای برای کاهش تحریمها و ایجاد رابطة متقابل تا آگوست 2015 ادامه یافته است. این امر، زمینة توافق راهبردی را بهوجود آورده که مبتنی بر جلوههایی از انسجام درونی حوزة راهبردی است. با توجه به چنین نشانههایی پرسش اصلی مقاله آن است که: «سیاستگذاری انسجام درونی حوزههای راهبردی ایران با تأکید بر موضوع دیپلماسی و توافق هستهای دارای چه ویژگی و فرآیندی بوده است؟» فرضیه مقاله نیز معطوف به فرآیندی است که: «سیاستگذاری انسجام درونی حوزه راهبردی ایران معطوف به سازوکارهای هدایت، هنجارهای غیررسمی و الگوهایی با کنش توافقی خواهد بود.» متغیر وابسته مقاله «سیاستگذاری انسجام درونی حوزه راهبردی ایران با تأکید بر فرآیند دیپلماسی هستهای» است. تحقق این اهداف از طریق سازوکارهای متغیرهای مستقل یعنی «کنش توافقی، هنجارهای غیررسمی و سیاست هدایت کارگزاران و گروههای اجتماعی» حاصل میشود. رهیافت و چارچوب نظری مقاله مبتنی بر «حکمرانی شبکهای اتزیونی» است. حکمرانی شبکهای مبتنی بر توافق کارگزاران و نهادها در حوزة راهبردی در فرآیند رقابت و کنش متقابل است. مقاله حاضر از روش «برنامهریزی خطی» و «تحقیق عملیاتی» استفاده شده است.
Policy Making of Internal Solidarity
Strategic Fields
Nuclear Diplomacy
Comprehensive Program of Joint Action
2016
06
21
48
72
https://journal.iag.ir/article_55769_fdada2e6ea4ed6886b1eefb52a95ce9c.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1395
12
42
بررسی و تحلیل الگوی فضایی پراکنش آراء در انتخابات یازدهم ریاست جـمهوری ایران
سید هادی
زرقانی
مرتضی
رضوینژاد
جغرافیای انتخابات در حقیقت کاربست جغرافیای سیاسی در نتایج انتخاباتی بر حسب حوزههای اداری است و در آن نقش عوامل و عناصر جغرافیایی در فرایند گزینش سیاسی شهروندان در قالب انتخابات سطوح محلی، ملی و فراملی مورد بررسی و تبیین قرار میگیرد. مطالعه الگوی آراء کاندیداها و عوامل جغرافیایی مؤثر بر آن یکی از موضوعات مطرح در جغرافیای انتخابات است. بهعبارت دیگر، تصمیم سیاسی رأیدهندگان و توزیع جغرافیایی آراء کاندیداها در مناطق مختلف، در قالب الگوهای فضایی آرای کاندیداها قابل مطالعه است. این الگوهای جغرافیای و فضایی در آراء بازتابی از تمایزات و خواست گروه های اجتماعی- اقتصادی یا گروه های قومی و نژادی است و هر چه خواست های مردم در مناطق متنوع تر باشد پیوستگی در الگوی رأی نیز از بین خواهد رفت. پژوهش حاضر بهدنبال بررسی و تحلیل الگوهای آراء کاندیداها در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران است. این پژوهش از حیث ماهیت و روش توصیفی – تحلیلی است و تلاش شده است با استفاده از مدل نقاط شکست در محیط نرم افزار Arc GIS، تفاوت های فضایی آراء کاندیداها استخراج و در قالب نقشه ها نمایش داده شوند. نتایج پژوهش منطبق بر نقشههای کروپلت نشان می دهد در الگوی رأی کاندیداها بهویژه آقای رضایی، قالیباف و روحانی متغیر همسایگی نقش برجستهای داشته است. علاوه بر این الگوی رأی آقای جلیلی متأثر از متغیر ایدئولوژیک، آقای رضایی متأثر از متغیر قومیت، آقای قالیباف متأثر از عملکرد در کسوت شهردار تهران و آقای روحانی پیروز انتخابات متأثر از متغیر قومیت و مذهب و بهعبارت دقیقتر رأی اقلیت های اکولوژیک، اقتصاد سیاسی و الگوی رأی سلسله مراتب نیازها بوده است.
Electoral Geography
spatial analysis
Iran’s 11th Presidential Election
The Natural Breakpoints Method
Iran
2016
06
21
73
104
https://journal.iag.ir/article_55770_3bddc5c683361789e56d437660f5c96b.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1395
12
42
تبیین اهمیت استراتژیک حوزۀ جغرافیایی مدیریت و کنترل فضای مجازی
احسان
لشگری
اندیشمندان ژئوپلیتیک در طول سدۀ گذشته همواره درصدد بودهاند که به فراخور شرایط طبیعی و انسانی؛ اهمیت ژئوپلیتیک برخی مکانها و مناطق را پررنگتر نموده و سیاستمداران را جهت نفوذ، تسلط و مدیریت اینگونه فضاها ترغیب نمایند. بدیهی است اهمیت سیاسی مکانها و فضاهای جغرافیایی در طول زمان ثابت نبوده و بهویژه ممکن است تحت تأثیر عوامل انسانساخت دچار تحول و بازساخت گردد. در این راستا ظهور شبکۀ اینترنت یکی از پدیدههای انسانساخت دهههای اخیر است که فضای جدیدی را برای مطالعات ژئوپلیتیک گشوده است. یکی از موضوعات بسیار مهم در مطالعه بُعد سیاسی فضای مجازی، اهمیت بیبدیل حوزۀ جغرافیایی مدیریت و راهبری شبکه اینترنت در منطقه سیلیکونولی است بهنوعی کنترل و راهبری شبکۀ اینترنت را در اختیار دارد و با توجه به وابستگی روزافزون افراد و حکومتها به آن بهنظر میرسد از اهمیت فزایندهای برخودار گردیده است. بنابراین پرسش مقاله حاضر این است که آیا امکان اطلاق صفت استراتژیک به حوزۀ اصلی کنترل و مدیریت فضای مجازی در منطقه سیلیکون ولی وجود دارد؟ در سیر انجام این تحقیق کوشش گردیده با رویکردی توصیفی - تحلیلی ضمن واکاوی دقیق مفهوم منطقه استراتژیک، شاخصهای کارکردی حوزۀ جغرافیایی مدیریت فضای مجازی با این تعریف مقایسه گردد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که امروزه حوزۀ جغرافیایی راهبری و کنترل فضای مجازی با توجه به اهمیت فزایندهای که شبکه سایبر در ساختار ادارۀ جوامع و ارائۀ زیرساخت مناسب جهت بهینهسازی حکمرانی حکومتها پیدا کرده از اهمیت استراتژیک برخودار شده و میتوان حوزۀ جغرافیایی را بهمثابه مصادیق جدیدی از مفهوم منطقه استراتژیک در نظر گرفت.
Internet
Strategic region
Management
Control
Cyber space
2016
06
21
105
123
https://journal.iag.ir/article_55771_cff1e46b0920ee26b19df8bb3d045bad.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1395
12
42
نقش و جایگاه ارزشهای شیعی در دیپلماسی عمومی
رضا
امیرزاده
صادق
زینالی
حجت
زمانیراد
سازه انگاری به عنوان رهیافتی نوظهور اما با فلسفه ای جذاب در روابط بین الملل با تأکید بر «ذهنیّت و هویّت»، صورت بندی نوینی از مسائل و راه حل های این دانش ارائه می کند. در همین چارچوب، دیپلماسی عمومی با تأکید بر ارزش ها ـ که مؤلفه ای بسیار مهم در شکل دادن به ذهنیت و هویّت هستند ـ عرصه ای جدید و گسترده در زمینه سیاست خارجی می گشاید که دیگر منحصر به فعالیت های رسمی و شناخته شده نیست. بر این اساس، ارزش های اسلامی بهصورت عام و ارزش های شیعی بهصورت خاص با فصل های مشترک بنیادینی که میان ایران و کشورهای منطقه برقرار می کند؛ ظرفیتی کمنظیر برای سیاست خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران است. بنابراین، در این مقاله به این سوال اصلی پرداخته شده است که: «ارزش های شیعی در افزایش قدرت و نفوذ ایران از طریق دیپلماسی عمومی در کشور عراق چه نقش و جایگاهی دارند؟» و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و بهره بردن از منابع کتابخانه ای این فرضیه مورد آزمون قرار گرفت که: «ارزشهای شیعی بهعنوان زمینه فرهنگی مشترک میان ایران و عراق، در افزایش موفقیت دیپلماسی عمومی ایران در عراق تأثیر مثبت و معناداری دارد». در نهایت، با تأیید شدن فرضیه مذکور، پیشنهادات و راهکارهایی برای بهره برداری از این ظرفیت ارائه شده است.
constructivism
Public Diplomacy
Shiite Values
Iran
Iraq
2016
06
21
124
150
https://journal.iag.ir/article_55772_62454abd10b79bbc3562d5ecb9fca3ef.pdf
Geopolitics Quarterly
Geopolitics
1735-4331
1735-4331
1395
12
42
مجموعه امنیتی منطقهای، پویشها و الگوهای روابط کشورهای حوزه خلیج فارس
بهاره
سازمند
مهدی
جوکار
بررسی الگوهای روابط کشورهای واقع در منطقه خلیجفارس از جمله مسائل مهمی است که بیانگر ساختار امنیتی این منطقه و نوع نگاه دولتمردان این کشورها نسبت به مسائل امنیتی محیط پیرامون خود است. وجود سطح بالایی از رقابت و تنش در روابط کشورهای این منطقه نشانهای از نگرانیهای شدید امنیتی همسایگان نسبت به یکدیگر و حاکم بودن فضای رقابتی بین آنهاست. بههمین دلیل بررسی الگوهای روابط این کشورها و زمینههای شکلگیری چنین الگویی از اهمیت بالایی در تحلیل ساختار این منطقه برخوردار است. در این مقاله سعی شده است بر پایه نظریه مجموعه امنیتی منطقهای بری بوزان این مساله مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین پرسشی که در این مقاله مطرح شده به این صورت است که؛ بر اساس نظریه مجموعه امنیتی منطقهای، چه الگوهای روابطی در زیرمجموعه امنیتی خلیجفارس وجود دارد؟ در پاسخ به این پرسش میتوان گفت، بهدلیل وجود شکافهای هویتی، اختلافات بر سر نفت، کشمکشها برای برتریجویی منطقهای و حضور عامل مداخلهگر خارجی (پوشش) شاهد تسلط الگوی رقابتی در روابط کشورهای این منطقه با یکدیگر هستیم.
Persian Gulf
Regional Security Complex
Relationship Patterns
Barry Buzan
2016
06
21
151
177
https://journal.iag.ir/article_55773_9595dbb7610d93eb1dc2b3c4b79c3f03.pdf