2024-03-29T09:14:17Z
https://journal.iag.ir/?_action=export&rf=summon&issue=7096
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1386
3
7
روند قلمروسازی کشورهای ساحلی در بستر خلیج فارس
دُره
میرحیدر
عمران
راستی
علیدوست
امیری
رضاعلی
التیامینیا
ناصر
سلطانی
فرایند قلمروسازی کشورهای ساحلی در خلیج فارس بهطور رسمی و قانونی و از نظر تدوین قوانین مربوط به آن به سالهای بعد از تشکیل اولین کنفرانس حقوق دریاها (1930، لاهه) بر میگردد؛ بهطوری که در ایران اولین قانون راجع به تعیین حدود آبهای ساحلی و منطقه نظارت درسال 1313ش. (1934م.) صورت گرفت. متعاقب انتشار اعلامیه ترومن مبنی بر صلاحیت کشورهای ساحلی بر اکتشاف و استخراج منابع بستر و زیر بستر فلات قاره، کشورهای ساحلی خلیج فارس نیز به فکر استفاده از منابع بستر و زیربستر خلیج فارس افتادند. از آنجا که عرض خلیج فارس کم است و تمام آن فلات قاره محسوب میشود، درنتیجه کشورها میباید مرز فلات قاره خود را با یکدیگر تحدید میکردند. از سال 1965 تاکنون ( نوامبر2007 م.)، 12 قطعه مرزی در خلیج فارس تعیین و تحدید شده و چندین قطعه مرزی هنوز مورد توافق و تحدید قرار نگرفته است.هدف اصلی این مقاله، بررسی فرایند قلمروسازی کشورهای ساحلی در خلیج فارس است. در مقالات و کتابهایی که تاکنون منتشر شده است، توجه عمدتاً معطوف به وضعیت حقوقی ایران بوده و در نتیجه ادعاهای حقوقی کشورهای جنوبی خلیجفارس و مشخص کردن آنها روی نقشه مورد غفلت قرار گرفته است. در این مقاله سعی شده است تا سرحد امکان این نقص برطرف شود و بویژه به ادعاهای قلمروسازی کشورها و توافقاتی که بعد از آخرین کنوانسیون حقوق دریاها (1982م،) میان کشورهای حاشیه جنوبی خلیجفارس برای تعیین مرز دریایی صورت گرفته، توجه شود.
مرز دریایی
قلمروسازی
دریای سرزمینی
منطقه نظارت
منطقه انحصاری اقتصادی
فلات قاره
2007
03
21
1
21
https://journal.iag.ir/article_57258_faf882156b40240b9680e0317ecfe21a.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1386
3
7
بررسی روند شتاب توسعهیافتگی فضاهای سیاسی- اداری کشور مطالعه موردی: استانهای ایران در برنامههای اول تا سوم توسعه (1383-1368)
زهرا
احمدیپور
حسین
مختاری هشی
عبدالرضا
رکنالدین افتخاری
نرگس
وزین
امروزه نیاز به برنامهریزی برای دستیابی به توسعه در کشور امری بدیهی است، چرا که توسعة بدون برنامه منجر به توسعة ناموزون بخشهای اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی و همچنین تشدید عدم تعادل منطقهای و در نتیجه آسیبپذیری و تضعیف وحدت ملی میشود. در واقع برنامهریزی ابزاری است که همة فعالان در جامعه و از جمله حکومتها بوسیلة آن سعی میکنند روند توسعه را بصورت هدایت شده مدیریت نمایند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی با توجه به ضرورتهای توسعهای کشور و غلبه بر نابسامانیهای بوجود آمده پس از جنگ تحمیلی، اولین برنامه 5 سالة توسعه در سال 1368 به مورد اجرا گذاشته شد و به دنبال آن دو برنامة توسعة دیگر نیز تدوین و اجرا شدند، در حال حاضر نیز برنامة چهارم توسعه در حال اجرا میباشد. علیرغم اجرای سه برنامه توسعه، وجود مناطق محروم و توسعهنیافته در کشور این سوال مطرح میکند که آیا شتاب توسعه که عبارتست از «میزان تغییر درجة توسعهیافتگی استانهای کشور در سال پایانی برنامه توسعه نسبت به سال ابتدای همان برنامه» برای همة استانها در هر یک از برنامههای توسعه از روند مثبتی برخوردار بوده است؟ مقاله حاضر با شیوه توصیفی- تحلیلی و به صورت اسنادی در پی یافتن پاسخ این سوال است. نتایج حاصله نشان میدهد که با اجرای هر یک از سه برنامة توسعه، درجة شتاب توسعهیافتگی همة استانهای کشور به یک میزان نبوده است.
شتاب توسعه
برنامههای پنجساله توسعه
ایران
2007
03
21
22
49
https://journal.iag.ir/article_57259_23008aa31ca01700ed2cf131eb763f5c.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1386
3
7
کاربرد شاخص امنیت اقتصادی در تبیین تحولات ژئواکونومیکی در فرایند جهانیشدن
مسعود
هاشمیان اصفهانی
ابراهیم
گرجی
آزادسازی فعالیتهای اقتصادی در کلیه زمینههای بازرگانی، سرمایهگذاری و انتقال اعتبارات در فراسوی مرزهای جغرافیایی ملی و تغییر در پارادایم فناوری، بستر اصلی جهانیشدن به حساب میآید. فناوریهای عمده روند جهانگرایی در زمینههای انرژی، حمل و نقل و ارتباطات راه دور که منجر به سه موج بلند پی در پی در رشد اقتصادی جهانی شدهاند، بیشترین نقش را در تحولات ژئواکونومیک عصر حاضر ایفا کردهاند. این تغییر کیفی و پر اهمیت است که عصر جهانیشدن را از عصر تجارت بینالمللی متفاوت میسازد. با توجه به ژئواکونومیک محور شدن جهان در این فرایند، شاخص جدیدی در بین شناسههایی ژئوپلیتیکی اهمیت و ارزش بیشتری را به دست آورد. این شاخص امنیت اقتصادی نام دارد. زمانی که بتوان آن را به نوعی کمی و محاسبه کرد، مشاهده میشود که تا چه حد توانایی پژوهشگران در تحلیل تفاوتهای ژئواکونومیکی، تبیین دلایل و عوامل اختلاف شکاف بین کشورهای غنی و فقیر و علل ظهور برتریهای ژئواکونومیکی در سطح جهان، افزایش پیدا میکند. در این مقاله ضمن پرداختن به ادبیات تجربی و نظری موضوع، بر مبنای یک مدل مفهومی شاخص امنیت اقتصادی تبیین میشود. پس از احصای عوامل اصلی تشکیلدهنده آن، این شاخص برای 117 کشور جهان و برای تمامی سالهای دوره 1980- 2002، براساس اطلاعات شاخصهای بینالمللی از بانک اطلاعاتی WDI ، محاسبه شده است.براورد شاخص امنیت اقتصادی به روشی جدید از نتایج این مقاله است که بهوسیله آن محقق نه تنها توانسته است بهوسیله آن تحولات ژئو اکونومیکی جهان را به اجمال تحلیل قرار کند بلکه موفق شده است وضعیت این شاخص در ایران را در یک سیر تاریخی، با خود و در مقایسه با سایر کشورهای بررسی شده، مقایسه کند. در خاتمه، توصیههای سیاستی نیز در ارتباط با چگونگی ارتقای بیشتر شاخص امنیت اقتصادی کشور به منظور بهرهبرداری از تمام فرصتهای ژئواکونومیکی ایران، ارائه شده است.
تحولات ژئواکونومیکی
جهانیشدن
شاخص امنیت اقتصادی
2007
03
21
50
74
https://journal.iag.ir/article_57260_0fdf09159cfb3bd0b610dc56721ba2b6.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1386
3
7
گفتمان ژئوپلیتیک در آسیای مرکزی: عرصههای تعامل ایران و روسیه
پروین
داداندیش
بهرغم خاتمه یافتن رقابتهای ژئواستراتژیک آمریکا و شوروی در بسیاری از مناطق جهان بعد از جنگ سرد، چنین به نظر میرسد که در حوزه آسیای مرکزی و قفقاز این رقابتها تازه آغاز شده باشد. مهمترین دلیل برای این موضوع آن است که روسها همچنان بر حفظ آسیای مرکزی به عنوان تنها حوزه نفوذ خود مصّر هستند. پس از فروپاشی شوروی، خلأ قدرت در آسیای مرکزی موجب ورود سایر قدرتها و در نتیجه، شکلگیری یک گفتمان ژئوپلیتیک در منطقه شده است. این گفتمان مبتنی بر رقابت میان قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای به منظور کسب برتریهای ژئوپلیتیک، یعنی توانایی شکلدهی به ساختارهای امنیتی، تسلط بر منابع انرژی و توسعه حوزه نفوذ میباشد. در این چارچوب، تعامل ایران و روسیه در آسیای مرکزی کاهش امکان نفوذ قدرتهای فرامنطقهای در حوزههای منافع مشترک و امنیت ملی دو کشور را هدف قرار داده است. هدف مقاله حاضر آن است تا با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی و استفاده از نظریههای ژئوپولیتیک، از یک سو به بررسی و تحلیل الگوهای رفتاری قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای در محیط ژئوپولیتیکی پس از جنگ سرد آسیای مرکزی پرداخته و از سوی دیگر الگوی تعامل میان روسیه و ایران به عنوان دو بازیگر اصلی در این منطقه را که میتواند در قالب طیفی از رقابت تا همکاری معنا یابد، شناسایی کند.
ایران
روسیه
آسیای مرکزی
ارواسیا
ژئوپلیتیک
قدرتهای فرامنطقه ای
2007
03
21
75
96
https://journal.iag.ir/article_57261_0a88bae6c7445dcabd0f961cd7e45b09.pdf
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
1735-4331
1735-4331
1386
3
7
نگرشی تئوریک بر طراحی مدل بازدارندگی سیاست خارجی ایران
فرهاد
قاسمی
بازدارندگی یکی از مهمترین موضوعات حوزه مطالعاتی روابط بینالملل و مطالعات استراتژیک محسوب میشود. تهدیدات استراتژیک علیه دولتها و سیستم بینالمللی آنارشیک سبب میشود که دولتها برای تحقق سیاست خارجی خود سیستمهای قدرت محور بویژه بازدارندگی را طراحی کنند. در این راستا تهدیدات استراتژیک قبل و بعد از انقلاب اسلامی نیز ایران را متمایل به طراحی این سیستم کرده است که در آن تنوعی از عوامل پیچیده و پویا بویژه شبکه استراتژیک مدل بازدارندگی سیاست خارجی ایران را شکل داده است. به این منظور مقاله الزامات مدل بازدارندگی ایران را بررسی کرده و از طریق تجزیه و تحلیل محیط و شبکههای استراتژیک موجود ارائه بینش علمی راجع به موضوع را سبب میشود. این نکته نیز قابل ذکر است که مدل بازدارندگی ایران تنوعی از طرفها را در برگرفته و با تأکید بر شبکهسازی استراتژیک خواهان اعتباربخشی به آن میباشد.
مدل بازدارندگی
سیاست خارجی
ایران
2007
03
21
97
127
https://journal.iag.ir/article_57262_32279b9180cbde942009c2a49f0e458f.pdf