%0 Journal Article %T منطقه تقسیم شده و چالشهای ناشی از آن بر تحدید حدود مرزهای ‏دریایی ایران در شمال خلیج فارس %J فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک %I انجمن ژئوپلیتیک ایران %Z 1735-4331 %A راستی, عمران %D 2018 %\ 08/23/2018 %V 14 %N 50 %P 136-167 %! منطقه تقسیم شده و چالشهای ناشی از آن بر تحدید حدود مرزهای ‏دریایی ایران در شمال خلیج فارس %K قلمروسازی %K منطقه بی‌طرف/ تقسیم شده %K مرزهای دریایی %K خلیج فارس %K ایران %K کویت.‏ %R %X رأس شمالی خلیج فارس، از جمله پهنه‌های دریایی در جهان است که تحدید حدود مرزهای دریایی و فلات قاره آن تاکنون تحت تأثیر دلایل و عوامل مختلف سیاسی، جغرافیایی، ژئوپلیتیکی، اقتصادی، فنی و حقوقی به سرانجام نرسیده است که مرز فلات قاره ایران و کویت از آن جمله است. در این میان پدیده سیاسی- فضایی «منطقه بی‌طرف/ تقسیم شده» بین کویت و عربستان به‌عنوان یکی از مواریث حضور و عملکرد بریتانیا در مرزبندیهای خاورمیانه، از جمله پدیده‌هایی است که تأثیرات خاص خود را بر فرایند تحدید حدود مرزهای دریایی خلیج فارس داشته است. منطقه بی‌طرف طی توافقنامه 1965 و توافقنامه تکمیلی آن در 1969 بین عربستان و کویت تقسیم گردید. به​علاوه دو کشور عربستان و کویت در سال 2000 میلادی توافقنامه‌ای به امضا رساندند که مورد اعتراض ایران قرار گرفت. طی این توافق، دو کشور به اختلافاتشان بر سر مالکیت جزایر قاروه و ام‌المرادیم پایان دادند و مرز دریایی خود و همچنین حدود شمالی و جنوبی «محدوده توسعه مشترک» را در ورای دریای سرزمینی منطقه تقسیم شده تعیین و تحدید نمودند. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی – تحلیلی و با بهره‌گیری از اسناد، توافقنامه‌ها، منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی به بررسی تأثیرات این پدیده سیاسی- فضایی بر فرایند تحدید حدود مرزهای دریایی در ضلع شمالی خلیج فارس پرداخته است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که مواد توافقنامه‌های مربوط به تقسیم منطقه بی‌طرف و تعیین مرز دریایی نه‌تنها موانع موجود بر سر افراز مرز فلات قاره ایران و کویت و ایران و منطقه مزبور را مرتفع نساخته است بلکه بر پیچیده‌تر شدن آن نیز افزوده است. بنابراین مسئله تحدید حدود مرزهای دریایی و فلات قارهدر شمال خلیج فارس علاوه بر موارد اختلافی قبلی از جمله اختلاف بر سر منابع نفتی و گازی، عدم پذیرش خطوط مبدأ و استفاده از برخی جزایر در ترسیم خط مبدأ، با پیچیدگی‌ها و اختلافات جدیدی  از جمله توافق کویت و عربستان بر سر بهره‌برداری مشترک از منابع بستر منطقه تقسیم شده مواجه شده است. در حال حاضر اگرچه ایران و دو کشور مقابل، اعتراضاتی نسبت به عملکرد همدیگر در این منطقه دارند و مواضع آنها در زمینه تحدید حدود مرز منطقه بی‌طرف یکسان نیست، اما طرفین بر حل و فصل این مسائل از طریق مذاکره و توافق تأکید دارند و می‌توان گفت ابزار دیپلماسی، تفاهم و همکاری کارآمدتر از آن است که نتواند گره‌های پیچیده و دشوار را بگشاید. %U https://journal.iag.ir/article_73820_7e3490a2b66c6f3f8977985896f135c2.pdf