TY - JOUR ID - 55906 TI - تکنوژئوپلیتیک، چالشی بر رهیافت ژئوپلیتیک انتقادی JO - فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک JA - IGQ LA - fa SN - 1735-4331 AU - ملک محمدی, حمیدرضا AD - ـ دانشیار علوم سیاسی، دانشگاه تهران Y1 - 2014 PY - 2014 VL - 10 IS - 36 SP - 109 EP - 121 KW - ژئوپلیتیک انتقادی KW - ژئوپلیتیک سنتی KW - تکنوژئوپلیتیک DO - N2 - ژئوپلیتیک به‌عنوان یک علم بین رشته­ای به‌معنای تأثیر جغرافیا بر سیاست است، این تعریف از سه بعد مفهومی تشکیل شده است، مناسبات و ساختار بین‌المللی دولت‌ها، قدرت سیاسی و جغرافیا که این ابعاد تاثیرات مهمی بر  فناوری به‌جای می‌گذارند. ژئوپلیتیک از جمله مفاهیمی است که شناخت و درک آن بسیار پیشتر از تولد رسمی آن به‌عنوان یک مفهوم صورت گرفته است. سیاستمداران و نظامیان به‌خوبی از نقش مؤلفه​های جغرافیایی یک سرزمین بر کسب، نگهداشت و تقویت قدرت حاکمان خبردار بودند و کشورگشایی، طبیعی​ترین پیامد این باور بود. مفهوم ژئوپلیتیک زمانی که در معرض مداقه عقلی دانشگاهیان قرار گرفت و به‌عنوان یک مفهوم علمی  مطرح شد، هنوز سایه سنت دولتی بودن را بر سر داشت؛ سایه​ای که تا سال​های پایانی قرن گذشته و تا ورود اندیشه انتقادی به این حوزه، همچنان پابرجا بود. اندیشه انتقادی در اواخر سده گذشته با این فرض وارد میدان شد که دولت​ها، تنها بازیگران مشروع برای شناخت و تفسیر مفاهیم ژئوپلیتیکی نیستند، بلکه گفتمانی از سوی دیگر بازیگران این عرصه باید به​وجود آید. ژئوپلیتیک انتقادی، بیشتر از آنکه بر مرز و مکان و بازیگران رسمی تأکید کند، بر گفتمان​های نزدیک به یکدیگر نه در یک مکان خاص بلکه در فضای عام بدون مرز تاکید می​کند و برخلاف ژئوپلیتیک سنتی، مناطق از این نگاه جدید، مبتنی بر گفتمان​های حاکم میان نخبگان شکل می​گیرد. با این همه، شاید طراحان ژئوپلیتیک انتقادی به پدیده تکنولوژی و تأثیرات و قدرت آفرینی​های بی​بدیل آن توجه کافی نداشته​اند. نوشته حاضر به​دنبال اثبات این نظریه است که تکنولوژی ابزارهای قدرتمندی را در اختیار تمامی بازیگران اعم از دولتی و غیردولتی قرار داده اما به​دلیل دسترسی دولت به سه عامل اطلاعات، ثروت و ارتباطات بیشتر نسبت به بازیگران دیگر، توان و قابلیت استفاده بیشتری را از تکنولوژی داراست. دولت با استفاده از تکنولوژی به یک "روبو- لویاتان" تبدیل می­شود که قادر است از عناصر چهارگانه اقناع، همکاری و تسهیل در تعریف و بازتعریف مفاهیم ژئوپلیتیکی همراه با ایجاد تغییر در عوارض جغرافیایی استفاده نماید و با داشتن دست برتر در گفتمان مورد ادعای ژئوپلیتیک انتقادی، تکنوژئوپلیتیک را به چالشی برای آن مبدل سازد.     UR - https://journal.iag.ir/article_55906.html L1 - https://journal.iag.ir/article_55906_c52f249d0473f655073ff3462c4fdf87.pdf ER -