نقطه زینی در نظریه بازی‌ها مطالعه موردی: جنگ ایران و عراق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ـ استادیار علوم سیاسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین

2 ـ کارشناس ارشد علوم سیاسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین

چکیده

یکی از نظریاتی که در عرصه روابط بین‌الملل وجود داشته و از طریق آن می‌توان به بررسی حوادثی از قبیل جنگ‌ها ‌پرداخت، نظریه بازی‌ها ‌است. از نکات محوری این نظریه، عقلانیت بازیگران شرکت کننده در یک بازی است، به این معنی که بازیگران با محاسبه‌گری در بازی شرکت کرده و سعی در کسب بیشترین میزان امتیاز از طرف مقابل دارند. بازیگران در نقطه‌ای به نام نقطه زینی، که بیشترین میزان سود ممکن و کمترین میزان ضرر را دارد، به تفاهم می‌رسند، زیرا در صورت عدم پذیرش، پیامدهای بعدی‌ای که برای آنان ایجاد می‌شود، بیشتر است. این مقاله با روش تبیینی- تطبیقی و با تقسیم‌بندی جنگ ایران و عراق به چهار مرحله، می‌کوشد تا به تعیین بهترین نقطه برای پایان جنگ که همان نقطه زینی نامیده می‌شود، بپردازد.
یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که در میان مراحل مختلف، نقطه زینی در جنگ ایران و عراق، مرحله سوم یا همان زمان صدور قطعنامه 598 بوده است. در این مقطع از جنگ، یعنی زمانی که شورای امنیت، قطعنامه 598 را به تصویب رساند، دولت عراق اعلام کرد که قطعنامه را می‌پذیرد، ولی دولت ایران با در نظر گرفتن برخی پیش‌شرط‌ها، حاضر به پذیرش قطعنامه نشد. در این مقطع ایران بخش‌های زیادی از اراضی عراق را در تصرف داشت و مایل نبود بدون آن که امتیازی به‌دست آورد، آن اراضی را تخلیه کند. حمله‌های بعدی عراق و پس گرفتن اراضی اشغالی در فاو، اطرف بصره و جزایر مجنون، نه تنها این امتیاز را از دست ایران گرفت، بلکه ایران را مجبور ساخت تا هنگامی با پذیرش قطعنامه 598 موافقت نماید که اراضی بیشتری را از دست داده بود. در مجموع عدم پذیرش قطعنامه 598 از سوی ایران، بلافاصله پس از صدور آن، سبب شد تا هزینه‌ها ‌و پرداخت‌های ایران به‌عنوان یکی از بازیگران درگیر در صحنه جنگ افزایش یابد، در حالی که بهنظر می‌رسد ایران در صورت پذیرش قطعنامه در زمان صدور آن، ضمن اینکه از گسترش تلفات و خسارات وارده شده به‌خود در ماههای پایانی جنگ جلوگیری به عمل می‌آورد، قادر بود تا با دست‌آوردها و موقعیت بهتری پای میز مذاکره با طرف عراقی بنشیند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Saddle Point in Game Theory Case Study: Iran-Iraq War

نویسندگان [English]

  • Farhad Darvishi 1
  • Maliheh Ramezani 2
1 - Assistant Professor of Political Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin
2 - MA of Political Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin
چکیده [English]

Game theory is one of the procedures in the international relations that can be used for studying many events and incidents such as war. Rationality of the players is one of the key points in a game. This means the players take part in the game upon required calculations to get the maximum advantages from the other side. The players meet at a point known as saddle point, which has the maximum profit and minimum loss. The disagreement in the saddle point will have negative consequences for both sides.
This study has relied on a descriptive-comparative method to divide Iran-Iraq War into four stages in order to find the best time, or the saddle point, for finishing the war.
Findings showed that the saddle point in Iran-Iraq War was the third stage when Resolution 598 was adopted by the UNSC. At that stage, when the Security Council of the United Nations adopted Resolution 598, Iraq officially accepted the resolution but the Iranian government did not accept the resolution for some reasons. That time, Iran had a large part of Iraqi territory under control and did not want to give them back without gaining some advantages. Since then, Iraq retook occupied lands in Fav, Basra suburbs, and Majnoon Islands and forced Iran accept Resolution 598 at a time Iran had lost the majority of Iraqi lands under its control. In sum, rejecting the resolution immediately after its adoption increased Iran’s costs and repayments as a player in the war. It seems, Iran could accept the resolution immediately after adoption to prevent further damages to life and property in the closing months of the war and to sit at the negotiation table with many achievements and advantages.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • war
  • game theory
  • Saddle Point
  • Iran-Iraq war