موقعیت ژئوپلیتیک و ناامنی اجتماعی (مورد: شهرستان‌های خواف و رُشتخوار در شرق ‌ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

ـ استادیار برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

در رویکردی ژئوپلیتیک، ناامنی اجتماعی در مناطق شرقی کشور یکی از مسائل اصلی است که امنیت ملّی ایران را خدشه‌دار و تهدید می‌کند. براین‌اساس، پژوهش حاضر به‌طور خاص به بررسی رابطه میان موقعیت ژئوپلیتیکی و میزان ناامنی اجتماعی در شهرستان مرزی خواف در مجاورت کشور افغانستان و شهرستان غیر‌مرزی رُشتخوار می‌پردازد. در تبیین نظری این مسئله، از رویکردهای اجتماعی، تاریخی، اقتصادی، بین‌المللی و ژئوپلیتیکی ‌- فضایی استفاده شده است. برای بررسی مسئله پژوهش، روش پیمایش  و برای جمع‌آوری داده‌ها از تکنیک پرسش‌نامه بهره‌برداری شده است. در تعریف عملیاتی مفهوم ناامنی اجتماعی، معرِّف‌هایی چون قتل، آدم‌ربایی، مجروحیت و خسارت مالی مورد توجه قرار گرفته‌اند. متغیرهای مستقل با شاخص‌هایی چون فاصله از مرزهای بین‌المللی، وجود پاسگاه‌های انتظامی، تراکم جمعیتی و موقعیت کوهپایه‌ای یا غیر‌کوهپایه‌ای بودن سکونت‌ها تعریف شده‌اند. در تحلیل داده‌ها، علاوه بر استفاده از ضریب‌های همبستگی پیرسون و اتا  و تحلیل رگرسیون چند‌متغیره با استفاده از نرم‌افزارSPSS ، از نرم‌افزارGIS که بیشتر برای مدل‌سازی، تحلیل و نمایش اطلاعات مکانی و غیر‌مکانی (توصیفی) در حوزة جغرافیا به‌کار می‌رود نیز استفاده شده است. یافته‌ها و نتایج پژوهش برحسب آزمون فرضیه‌ها حاکی از آن است که رابطة معناداری میان موقعیت ژئوپلیتیکی که دربرگیرندة متغیرهای مستقل است و میزان وقوع ناامنی اجتماعی وجود دارد. مقدار ضریب تعیین (36/0) حاکی از آن است که متغیرهای مستقل درنظر گرفته شده توانسته‌اند 36 درصد واریانس متغیر وابسته را تبیین کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geopolitical Situation and Social Insecurity (Case Study: Khaf and Roshtkhar in the east of Iran)

نویسنده [English]

  • Ghlamheidar Ibrahimbay Salami
- Assistant Professor, University of Tehran
چکیده [English]

In a geopolitical approach, social insecurity in eastern part of Iran is considered as one of the main threatening issues which endanger national security in Iran. This paper has focused on assessing the relationship between geopolitical situation and social insecurity in Khaf and Roshtkhar, the first one is a border-city in the neighborhood of Afghanistan and the second is a non-border city. Indicators such as murder, hijacking, violence, and corruption have been considered to achieve a working definition of social insecurity. Independent variables are defined using indicators such as distance from international borders, existence of police stations, population density, and mountainside or non-mountainside habitations. The resulting data was analyzed by SPSS and GIS software to see how social insecurity was affected by Geopolitics situation of Khaf and Roshtkhar. There is a meaningful relationship between geopolitical situation and social insecurity.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitics
  • Social Insecurity
  • Spatial Arrangement
  • Distance from Center
  • population density