عوامل ژئوپلیتیکی مؤثر بر شکل‌گیری سیاست خارجی سوریه در بحران لبنان (1975-1990م)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

ـ دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

سیاست خارجی کشورها تحت‌تأثیر مجموعه‌ای‌ بسیار پیچیده از عوامل‌ و متغیرها شکل می‌گیرد که ارتباطی‌ متقابل با یکدیگر دارند، با این توضیح که تصور کلی تصمیم‌گیرندگان عرصه سیاست خارجی از سیاست‌ بین‌المللی‌ و درک و برداشت آنان از منافع ملی و قدرت ملی، نقش تعیین‌کننده‌ای در جهت‌گیریهای کلان آنان دارد، جغرافیای سیاسی و ویژگیهای ژئوپلیتیکی کشورها همواره به عنوان یکی از عوامل مهم و تأثیر‌گذار بر سیاست خارجی کشورها محسوب شده است. ‌این‌ تحقیق در پی یافتن رابطه بین دو متغیر ژئوپلیتیک لبنان و سیاست خارجی سوریه در لبنان است. به رغم اینکه عوامل بسیاری از جمله شخص حافظ اسد، ساختار سیاسی، حزب بعث و ارتش در شکل‌گیری سیاست خارجی سوریه نقش داشته‌اند، اما تأثیر ویژگیهای ژئوپلیتیکی لبنان طی سالهای 1975-1990م. بر سیاست خارجی سوریه از این جهت مهم تلقی می‌شود که از یک‌طرف امنیت و منافع ملی سوریه را در معرض تهدید و آسیب‌پذیری جدی قرار داد و از سوی دیگر موقعیتی بسیار مناسب برای تأثیر‌گذاری سوریه بر معادلات منطقه‌ای فراهم کرد. 
موقعیت‌ جغرافیایی لبنان و جایگاه ژئوپلیتیک‌ آن در روند جنگهای اعراب‌ و اسرائیل و همچنین حضور تعداد کثیری‌ از پناهندگان‌ فلسطینی (‌که سبب حملات‌ مکرر نیروهای‌ اسرائیلی و اشغال‌ بخشهایی‌ از جنوب‌ لبنان‌ گردید)، سبب تشدید جنگ گروهها و جناحهای‌ سیاسی‌ دارای نفوذ در لبنان شد و در نهایت نبود ثبات‌، امنیت‌ و حاکمیت‌ سیاسی‌ دولت‌ لبنان، دخالت‌ بسیاری ‌از کشورهای‌ خارجی در امور جاری‌ این‌ کشور را در پی داشت. تبدیل‌ شدن‌ لبنان‌ به‌ صحنه‌ رقابت‌ قدرتهای‌ بزرگ‌ و منطقه‌ای‌، ویژگی عمده ژئوپلیتیکی لبنان طی سالهای بحران بود که سوریه را در موقعیتی قرار داد تا بناچار از طریق دخالت نظامی، منافع و امنیت ملی خود را تأمین کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geopolitical Factors Effective on Shaping Syria's Foreign Policy toward Lebanon: (1975-1990)

نویسنده [English]

  • Ahmad Soltani Nejad
- Ph.D. Tarbiat Modarres University, Tehran
چکیده [English]

      There are a variety of complex and dynamic factors that shape foreign policy orientations. Among these factors, perceptions/misperceptions about national interests along with geopolitical position have essential roles in shaping foreign policy. This article examines how the geopolitics of Lebanon shaped Syria's foreign policy towards Lebanon during 1975-1990 Civil War in Lebanon. It maintains that the Lebanese Civil War jeopardized Syria's national interests, while it accorded Syria a unique venue to influence domestic and regional issues. Lebanon’s position in the Arab-Israeli conflict, particularly the presences of tens of thousands of Palestinian refugees, led Israel to invade Lebanon in order to dismantle Palestinian armed groups. Subsequently, the interventions of both regional and international powers in Lebanon became Lebanon’s prime geopolitical significance, which forced Syria to intervene militarily in Lebanon in order to maintain Syrian national interests.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Syria
  • Crisis of Lebanon
  • Foreign Policy
  • Geopolitics