مفهوم منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطالعه موردی: دولت خاتمی (84-1376)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 - استادیار علوم سیاسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین

2 - دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)

چکیده

در مقاله‌ حاضر، مفهوم «منافع ملی» و ارتباط آن با مفهوم «مصالح اسلامی» در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی به صورت عام، و سیاست خارجی دولت خاتمی به صورت خاص؛ مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. به دلیل ارزشی بودن مفهوم منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی، به نظر می‌رسد که بررسی آن با برداشتی خردگرایانه از روابط بین‌الملل (نئورئالیسم و نئولیبرالیسم) نمی-تواند ما را به نتیجه مطلوب راهنمایی نماید. بنابراین با مفروض گرفتن آشنایی خواننده با مبانی نظریه سازه‌انگاری، و نقشی که این نظریه برای هنجارها، ارزش‌ها و هویتهای مختلف در به وجود آمدن «منافع» قائل است؛ سعی گردیده تا منافع ملی دوران ریاست جمهوری خاتمی از منظری سازه‌انگارانه مورد بررسی قرار گیرد. نویسنده معتقد است بازتعریف ارزشی و هویتی ایرانیت، اسلامیت، انقلاب اسلامی و نیز حاکمیت مردم‌سالاری دینی در اندیشه خاتمی در نهایت به تعریف مجدد مفهوم منافع ملی جمهوری اسلامی در دوران ریاست جمهوری وی منجر گردید.
روش تحقیق مقاله توصیفی – تحلیلی بوده و یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که دمکراتیزاسیون جامعه ایران و ارزش قائل شدن برای حاکمیت مردم در تصمیم‌گیریها در عرصه داخلی، و نیز تنش‌زدایی در عرصه بین‌المللی و جایگزینی مفاهمه و گفتگو در سیاست خارجی، می‌تواند حافظ منافع ملی جمهوری اسلامی ایران باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Concept of National Interests in Foreign Policy of Islamic Republic of Iran; Case Study of Khatami’s Administration (1997-2005)

نویسندگان [English]

  • Farhad Darvishi 1
  • Mohammad Fardi Tazehknad 2
1 - Assistant Professor of Political Science, Imam Khomeini International University, Qazvin
2 - MA Student of International Relations, Imam Khomeini International University, Qazvin
چکیده [English]

The present paper is an attempt to study the concept of national interests in relation to Islamic exigencies in foreign policy of the Islamic Republic of Iran. Given the fact that the concept of national interests is value-laden, it is not very useful to study it through a rational approach (neo-realism and neo-liberalism) in international relations. Hence attempts have been made to study Iran’s national interests during Khatami’s administration through structural approach. The main hypothesis of this paper is that redefinition of Iranian identity, Islamism, Islamic Revolution and religious democracy in Khatami’s thought led to the redefinition of national interests
The findings of the paper indicate that democratization of the Iranian society, providing room for people’s participation in domestic affairs and détente in foreign relations are helpful in protection of national interests of Iran.
    
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • National Interests
  • Foreign Policy
  • Islamic Interests
  • Religious Democracy
  • Détente
  • Dialogue among civilizations
  • Iran