علایق ژئوپلیتیکی ایران در آسیای مرکزی و فرصتهای پیش‌رو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 - استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

2 ـ استاد یار دانشگاه عالی دفاع ملی

3 -استاد یار دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

شناسایی و تبیین فرصتها در آسیای مرکزی به عنوان بخشی از محیط بین‌الملل از یک سو و شناسایی قابلیتهای ژئوپلیتیکی ایران از سویی دیگر، علایق ژئوپلیتیکی ما را در آن منطقه روشن می‌سازد. بدیهی است تبیین علایق ژئوپلیتیکی به تنهایی کافی نیست و برای اینکه بتوان از این علایق در سیاستگذاری‌ها و برنامه‌های راهبردی بهره‌برداری کرد، باید امکان دستیابی به آن علایق و شیوه‌های بهره‌برداری را جهت نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران در منطقه مورد ملاحظه قرار داد.
هدف مقاله حاضر مطالعه و تشخیص علایق ژئوپلیتیک ایران در آسیای مرکزی و همچنین امکان نقش‌آفرینی بیشتر ایران در آسیای مرکزی می‌باشد. برای این منظور با استفاده از روشهای کتابخانه‌ای، میدانی و مصاحبه و همچنین مدل مفهومی ابداع شده توسط نگارنده به شناخت دقیق محیط تحقیق در چارچوب تعاملات ژئوپلیتیکی، تجانسهای ساختاری بین ایران و کشورهای آن حوزه و همچنین شکافها و تضادهای بازیگران رقیب در سطوح مختلف قدرت پرداخته شده است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که با شناخت علایق ژئوپلیتیکی در کشورهای حوزة مورد مطالعه و با دید واقع‌بینانه می‌توان نقش‌آفرینی رقبا را محدود کرده و با تدوین خط‌مشی‌‌ها و کدهای ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران بصورت حقیقی و کارکرد‌‌های واقعی، علایق ژئوپلیتیکی را برای نقش‌آفرینی ایرن پرورش داد و با استفاده از فرصتهای بنیادین و پایدار ژئوپلیتیکی و با همسو کردن تلاشها در برنامه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دفاعی- امنیتی زمینه را برای افزایش منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در منطقة آسیای مرکزی فراهم کرد و موازنه ‌ژئوپلیتیکی را به نفع ایران و کشورهای دوست منطقه تغییر داد. همچنین با توجه به اینکه پس از فروپاشی شوروی، مرزهای ژئوپلیتیکی آمریکا با مرزهای جغرافیایی روسیه انطباق پیدا کرد و این وضعیت موجب محاصره فیزیکی ایران و در نهایت افزایش هزینه‌های امنیتی کشور شد، به نظر نگارنده برای کاهش هزینه‌های امنیتی وضعیت فعلی ایران مناسب است که راهبرد اتحاد و ائتلاف در پیش گرفته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iran’s Interests in Central Asia and the Existing Opportunities

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Hafeznia 1
  • Mahmood Shams Doulatabadi 2
  • Mohammad Hosain Afshordy 3
1 - Full Professor of Political geograhpy, Tarbiat Modares University
2 – Assistant Professor of National Defence University
3 - Assistant Professor of Political geograhpy, National Defence University
چکیده [English]

The identification and elucidation of opportunities in Central Asia as a part of international environment on the one hand and identification of Iran’s geopolitical capabilities on the other would shed light on Iran’s status in this region. The main objectives of the present paper are to study the way of identification of Iran’s geopolitical interests in Central Asia and to explore the possibility for Iran to play a role in the region.
     After the collapse of Soviet Union the geopolitical boundaries of the United States have overlapped those of Russia. As a result Iran has come under the siege of the United States, increasing its security costs. In order to reduce these security costs, it is pertinent for Iran to follow the policy of unity and coalition.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitical Balance
  • Geopolitical Interests
  • Geopolitical Code
  • Structural Homogeneities
  • National Interests
  • Central Asia